انقلاب اسلامی نتایج جستجو

کتاب و نشریه

تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل

کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل» با پشتیبانی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی و دفتر مطالعات و ادبیات پایداری مراکز استانی حوزه هنری تولید شد و به مرحله انتشار رسید. زیرا توجه خاص به تدوین تاریخ‌های محلی انقلاب اسلامی را در برنامه‌های خود پیش‌بینی کرده‌اند. علی درازی، محقق و نویسنده کتاب هم در پیش‌گفتار خود با تاکید بر همین نکته از دشواری‌های پژوهش این اثر یاد کرده و از همه کسانی که مسیر کار او را هموار کرده‌اند، تشکر کرده است. بخش اول کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل» جغرافیا و تاریخ اردبیل تا ظهور سلطنت پهلوی را بررسی کرده و بخش دوم تا سقوط رضاخان را زیر نظر گرفته است. ستارخان در اردبیل، اردبیل در جنگ جهانی اول، مبارزات آیت‌الله آقامیرزا علی‌اکبر مجتهد اردبیلی، اقدامات ضد مذهبی رضا شاه، ممنوعیت برگزاری عزاداری مذهبی در اردبیل و کشف حجاب در اردبیل از جمله عناوین در این بخش‌ها هستند که بر اساس منابع مکتوب، اسناد و مصاحبه‌های خاص و ویژه کتاب شرح داده شده‌اند. در بخش‌های سوم و چهارم، وقایع و حوادث مربوط به پیدایش تا سقوط فرقه دموکرات آذربایجان و نهضت ملی شدن نفت در اردبیل مطرح شده و یکی از فصل‌های آنها شمه‌ای از زندگی و فعالیت‌های آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی را دربر دارد. در بخش‌های پنجم (نهضت اسلامی در اردبیل) و ششم (اردبیل در سال‌های 1356 – 1357) کتاب که 342 صفحه شده به شرح وقایع نهضت امام خمینی(ره) و پیروزی انقلاب اسلامی در اردبیل پرداخته شده و این شرح تا آنجا پیش رفته که حتی تاثیر نهضت و انقلاب اسلامی بر ادبیات این منطقه و نمونه‌هایی از آثار را نیز دربر دارد. اردبیل در قیام 15 خرداد 42، تحصن در تلگرافخانه اردبیل، تحریم انتخابات دوره 21 مجلس شورای ملی، مبارزه با بهائیت در اردبیل، ارتباط علمای اردبیل با امام خمینی (ره) در نجف، طرح مرجعیت امام خمینی (ره) در اردبیل، جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی در اردبیل، حسینیه ارشاد اردبیل، اولین شعار زنده‌باد خمینی، انجمن ضدبهائیت، نخستین شهید اردبیلی انقلاب اسلامی، اولین بانگ مرگ بر شاه در اردبیل، ساواک اردبیل، آتش‌سوزی در بازار اردبیل و حماسه 23 بهمن اردبیل از جمله عناوینی هستند که اطلاعات دامنه آنها از جزیی‌نگری محقق و مولف کتاب حکایت دارند. در این مسیر سعی شده همه چهره‌های مبارز و تمام مکان‌ها و وقایع مبارزات در صفحات «تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل» معرفی شوند. بخش هفتم کتاب «اردبیل از پیروزی انقلاب تا برقراری امنیت» نام گرفته و با فهرست 52 نفر شهدای اردبیلی در دوران مبارزات پیروزی انقلاب و گاهشمار تحولات از تصرف اردبیل به دست سپاه اسلام (در سال 22 ق) تا یازدهم آذرماه 1358 به پایان می‌رسد. اسناد و تصاویر و کتابنامه و فهرست اعلام نیز در 230 صفحه ضمیمه کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در اردبیل» شده است. این کتاب 988 صفحه‌ای در قطع وزیری به کوشش دفتر مطالعات و ادبیات پایداری مراکز استانی حوزه هنری و زیرمجموعه آن در اردبیل و انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.

طنز درباره پهلوی

«محمدعلی علومی» داستان‌نویس است و غالبا از این منظر به اوضاع و احوال نگاه‌ می‌کند. برای او تاریخ زندگی و مردم‌شناسی لذتی دارد که حاصل آن را می‌توان در داستان‌های بخصوص تاریخی‌اش دید. علومی در یک سال اخیر به نظر پرکار می‌آید و چند رمان به بازار کتاب فرستاده است. اما جز اینها کتاب «طنز درباره پهلوی» نیز از او منتشر شده که گرایشی تاریخی دارد. دوره خاصی را از منظر طنزپردازان دیده و اثری 597 صفحه‌ای در قطع وزیری فراهم آورده است. در مقدمه که حرف ناشران کتاب (اداره کل امور استان‌های دفتر مطالعات و ادبیات پایداری مراکز استانی حوزه هنری و انتشارات سوره مهر) محسوب می شود، آمده است: «تاریخ انقلاب اسلامی از جهاتی متفاوت قابل بررسی و تحقیق است. کتاب «طنز درباره پهلوی» از منظر ادبیات طنز، اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوران پهلوی را با بهره‌ گیری از داستان‌های شاخص و نقد آنها به تصویر درآورده است.»(ص13) بعد از این، مقدمه و توضیح محمدعلی علومی قرار گرفته است. او به این جمع‌بندی رسیده که «تجدد سطحی و ساختگی و وارداتی همراه با استبداد وسیع حکومت پهلوی، باعث تناقض‌هایی می‌شد که هم خنده‌آور و هم دردناک و غم‌انگیز بود. بسیاری از طنزنویسان شریف با سلاح طنز به نقد و حتی تمسخر رفتارهای حکومت پهلوی در هجویه‌ها و فکاهیات و یا شعر و داستان طنز پرداختند.»(ص16) همچنین اثر خود را نخستین مجموعه از آثار قدرتمند طنز و فکاهی در دوره پهلوی دانسته که با نقد و بررسی همراه است و چون «50 سال طنزنویسی و فکاهی و مقاله و کاریکاتور را در یک جلد نمی‌شود آورد، این مجموعه می‌باید ادامه یابد.»(ص18) شیوه «طنز درباره پهلوی» چنین است که ابتدا شرح کوتاهی بر هر مدخل و موضوع مورد نظر در آن دوره آورده شده و سپس معرفی نمونه‌های برترین آثار طنز در آن باره و اصل آنها آمده و نقد آنها هم نوشته شده است: اصلاحات ارضی: حق و حقوق دولت! (خسرو شاهانی) ساواک: پهلوان محله ما، یارو ماموره (خسرو شاهانی)، آلمانی (پرویز دوایی)، وظیفه‌شناس (اسلام کاظمیه) زندگی در رژیم پهلوی: جشن در آخرت، ایستادن ممنوع، پینه‌ دوز، چرخ و فلکی (خسرو شاهانی)، زنان نیکوکار، تکذیب (محمد پورثانی) زن در رژیم پهلوی: نظر قربانی (اسلام کاظمیه)، شوهر آمریکایی، جشن فرخنده (جلال آل‌احمد) مقامات و دولتمردان: رئیس‌الوزراء در موزه دباغخانه، بازدید (خسرو شاهانی)، نشان علمی فیل‌پور میرزا (ابوالقاسم پاینده)، آقای حجامت وکیل دادگستری و وکیل مجلس (نصرالله فلسفی) 252 صفحه کتاب «طنز درباره پهلوی» به این داستان‌ها اختصاص دارد و از این به بعد فصلی با عنوان «شعر در زمان رژیم پهلوی» باز می‌شود. این فصل اشعار «سفر عاشقانه» و «سفر هزاره» از طاهره صفارزاده، «مرد و مرکب» از مهدی اخوان ثالث، «جدول»، «اشک و خنده»، «تو فقط خوبی»، «اخبار»، «سه صحنه» و «من بچه جوادیه‌ام» را از عمران صلاحی همراه با یادداشت‌های بررسی آنها به قلم محمدعلی علومی دربر دارد. از صفحه 319 کتاب «طنز درباره پهلوی» مدخل تازه‌ای با عنوان «سخنی درباره نشریه طنز و فکاهی "توفیق"» باز می‌شود و در ادامه نمونه‌هایی از آثار این نشریه 50 ساله و از جمله آثاری از طنزپردازان و شاعرانی مانند ابوالقاسم حالت، پرویز خطیبی، فریدون مشیری، ابوتراب جلی، کریم فکور، منوچهر احترامی، غلامعلی لقایی، محمود گیوی، علی بام‌رفیع، محمدتقی کهنمویی‌ و کیومرث صابری آورده شده است. از صفحه 402 و در ذیل عنوان «مقدمه بر فکاهی» فضای دیگری در کتاب ایجاد شده که گزیده‌ای از مطالب مجله طنز «بابا شمل» را دربر دارد. بیوک معیری (معروف به رهی معیری) و رضا گنجه‌ای از جمله نویسندگان این آثارند. از صفحه 429 تا 440 اشعاری از رباب تمدن، م.شبنم، م.اصفهان، حمید سبزواری، محمدعلی افراشته و ابوتراب جلی جای گرفته و از این به بعد، بخشی با عنوان «شوخی در محافل جدی» باز شده که شامل قطعه‌های کوتاهی از واقعیت‌های خنده‌دار در رفتار چهره‌های سیاسی در حکومت پهلوی است و در ادامه این عناوین دیده می‌شوند: کمدی موزیکال اشک‌انگیز گروه فرهنگی آدینه (فریدون تنکابنی)، مجازات دو مفسد فی‌الارض، دولا بشوید و الماس جمع‌ کنید، رویای صادقه دزد بازار، یک طرف، 17 دی (خسرو شاهانی)، لغت‌نامه فحش(؟)، ناز شست(؟)، اضافه حقوق وزرا (خسرو شاهانی)، سورت برسد(؟)، اعتراف به دروغ‌گویی(؟)، بشنو و باور مکن، معجزه دستمال (خسرو شاهانی) که بیشتر آنها در قالب نظم و شعر براساس خبرهایی از فضای واقعی حکومت پهلوی سروده شده‌اند. از صفحه 470 کتاب و پس از توضیحی درباره اشعار طنز ابوتراب جلی که عمال دیکتاتور حکومت پهلوی تصویری از خود را در این اشعار می‌دیدند، نمونه‌های آثار او آورده شده که عنوان‌هایی مانند «نطفه انقلاب» و «در آغوش خلق» دارند. از صفحه 499 و پس از توضیحی درباره اشعار محمدعلی گویا، نمونه‌هایی از آثار او با عناوین شرکت ملی شعر ایران، مش علی، از هر سری صدایی، قلم داریم تا قلم، ناهار و نهار، بخند، خیال خام، عصای موسی، دو کلمه حرف حسابی، اندر ثنای صاحب عصا، اندر نبرد رستم پهلوان و دیو سفید مازندران، برای رونق کشاورزی و سپس قطعه بلندی از علی لقایی با نام «جوندار و سمور! (مثنوی با معنوی)» جای گرفته است. محمدعلی علومی در صفحات پایانی کتاب «طنز درباره پهلوی» در قالب نگارشی مقاله دقیق شده و به عنوان نمونه مقالات: نقد فرهنگ، امام حسین(ع) و یزید، باب عشق (دکتر علی شریعتی)، گنهکاران بی‌گناه (باستانی پاریزی) را آورده و سپس عناوین خسرو و مرد زشت‌روی (محمدعلی افراشته)، از طوطی (محمدامین محمدی)، اختلاس، خلع، نفت (فریدون توللی) دیده می‌شوند که در قالب نقیضه‌نویسی بر متون رسمی و تاریخی جای دارند. گردآورنده کتاب در جای جای آن بر این نکته تاکید دارد که قطعه‌های انتخابی او علاوه بر نمایش وضعیت حکومت پهلوی در آیینه ادبیات طنز، از آنجا که سعی کرده قوی‌ترین قطعه‌ها را انتخاب کند، جنبه آموزشی در طنزنویسی هم دارد.

ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی

کتاب «ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی: جستاری در علل فروپاشی سریع ارتش شاهنشاهی در دوران انقلاب اسلامی» نوشته حسن سامع نصایح، توسط انتشارات مولا علی از شهر تبریز روانه بازار نشر شد. اهراب نیوز (سایت خبری تحلیلی استان آذربایجان شرقی) خبر داده که این کتاب در ۱۶۰صفحه قطع رقعی با قیمت ۸۰۰۰ تومان منتشر شده است. در مقدمه کتاب «ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی: جستاری در علل فروپاشی سریع ارتش شاهنشاهی در دوران انقلاب اسلامی» آمده است: «در انقلاب‌های مختلف كه در كشورهاي گوناگون رخ داده است، وضعیت نیروهای مسلح و جهت گیری آنها له يا عليه نیروهای انقلابي و نظام حاکم نقش تعیین کننده‌ای را در سرنوشت آن انقلاب‌ها بازی کرده است. دلیل اهمیت نقش ارتش در این مساله خلاصه می شود که نظام حاکم شاید بتواند با استفاده از زور از وقوع انقلاب جلوگیری کند یا حداقل آن را به تعویق اندازد و یا برعکس انقلابيون بتوانند با جذب ارتش و یا خنثی و بی‌طرف کردن آن مهم‌ترین پشتوانه نظام حاکم را از بین برده و باعث فروپاشی هر چه سریع‌تر نظام مستقر بشوند. در انقلاب اسلامی ایران نیز این مساله صدق می کند. نیروهای حاضر در صحنه حوادث انقلاب از شاه، بختیار و آمریکا و دولت های خارجی گرفته تا نیروهای انقلابي و مردم، تمام توجه خود را معطوف به ارتش کرده بودند. همه منتظر بودند تا ببینند که ارتش چه موضعی را خواهد گرفت و ارتش در مرکز گفت‌وگوها و برنامه‌ریزی‌های دو طرف قرار داشت. ولی یک سوال بسیار کلیدی درباره انقلاب اسلامی ایران مطرح می شود و آن این است: با توجه به ماهیت رژیم پهلوی و این واقعیت که قدرتمندترین و مجهزترین و آموزش‌دیده‌ترین ارتش‌های خاورمیانه را در اختیار داشت، چگونه مردم انقلابی به رهبری امام خمینی (ره) توانستند نیروهای مسلح شاهنشاهی را از لحاظ سیاسی، اجتماعی و نظامي خنثی کنند؟ ارتش ایران که در اوج قدرت خود بود باید توانایی رفع هر گونه تهدیدی را در خود می‌دید. نامتحمل ترین سناریوها این بود که نیروهای نظامي ایران با ساز و برگ‌های پیشرفته و آموزش دارای کیفیت بالا، در آخرین لحظات در نجات تاج و تخت سلطنتی با شکست مواجه شوند و حتی در فعالیت‌های ضد شاهی دخالت کنند. شگفت‌انگیز است که نه فقط با وجود ارتش قدرتمند شاه، انقلاب اسلامی ایران با موفقیت به سرنگونی رژیم انجامید، بلکه به خاطر همراهی نظاميان با مردم انقلابی به ثمر رسید. گروه‌های انقلابی به رهـــبری امام خمینــی(ره) نه تنها در برابر یکـــی از اصلی‌ترین حامیان شاه یعنی ارتش شاهنشاهی، انقلاب اسلامی ایران را طرح ریزی و اجرا کردند، حتی قادر شدند ارتش را هم در فعالیت‌های انقلابی دخالت بدهند.» کتاب «ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی: جستاری در علل فروپاشی سریع ارتش شاهنشاهی در دوران انقلاب اسلامی» شامل ۶ فصل و یک نتیجه گیری است. در فصل اول به کلیاتی در باره نقش ارتش در حفظ و ثبات حکومت‌ها، تفاوت ارتش در جوامع توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، ارتش و مسئله دگرگونی حکومت‌ها پرداخته شده است. بخش دوم این فصل به تاریخ ارتش پهلوی در زمان حاکمان پدر و پسر اختصاص دارد. فصل دوم، ماهیت مذهبی انقلاب اسلامی و نقش آن در فروپاشی ارتش شاه را بررســـی می کند. این فصل با مقدماتی درباره نقش مذهب شیعه و علمای دینی در تاریخ معاصر ایران و گسترش انگیزه‌های مذهبی از دهه ۱۳۴۰ شمسی شروع می‌شود و اشاره می‌کند که انقلاب اسلامی ایران جوهری کاملا اسلامی و مذهبی داشت و ارتشیان نیز جزئی از مردم ایران بودند که در خیلی از جهات از جمله در داشتن انگیزه‌های مذهبی با طبقات مختلف شریک بودند. فصل سوم به بررسی استراتژی امام خمینی(ره) به عنوان رهبر بلامنازع انقلاب اسلامی در برابر ارتش می پردازد و استراتژی امام(ره) را شامل مواردی چون عدم درگیری مسلحانه با ارتش، احترام ملت به ارتش، جداسازی بدنه ارتش از سران آن و... می‌داند . فصل چهارم به نقش محمدرضا شاه در سقوط ارتش می‌پردازد که به حکومت فردی و نئوپاتریمونالیسم (پدرشاهی جدید) او مربوط می‌شود. این فصل از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول شخصیت روانی محمد رضا پهلوی را قبل از ظهور انقلاب بررسی کرده و به شکل گیری شخصیت او و عواملی که در این امر دخیل بودند می‌پردازد. بخش دوم به وابستگی شدید ارتش به شاه و این که تمام تصمیمات از جانب شاه اتخاذ می‌شد اشاره دارد. بخش پایانی این فصل به فروپاشی شخصیت محمدرضا پهلوی در دوران انقلاب اختصاص دارد. فصل پنجم به نقش مستشاران آمریکایی در فروپاشی ارتش می‌پردازد. در این فصل به گسترش خشم مردم و ارتشیان در اثر حضور مستشاران خارجی و تفاوت‌های مهم در حقوق و مزایای آنان با نظامیان ایرانی اشاره شده است. فصل ششم و پایانی این کتاب به وجود تبعیض و اختلاف در حقوق و مزایای ارتشیان اختصاص دارد. این فصل به تفاوت‌های فاحشی که شاه و رژیم پهلوی درباره سلسله مراتب ارتش اعمال می‌کرد و نقش آن در بی‌تفاوتی و سپس مخالفت نیروهای رده‌های پایین‌تر ارتش نسبت به رژیم اشاره می‌کند. حسن سامع نصایح، نویسنده کتاب «ارتش پهلوی و انقلاب اسلامی: جستاری در علل فروپاشی سریع ارتش شاهنشاهی در دوران انقلاب اسلامی» متولد ۱۷مرداد ۱۳۶۰ در شهر تبریز است. در سال۱۳۷۸ در رشته علوم سیاسی از دانشگاه تهران پذیرفته شد و دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان رشته در دانشگاه تهران به پایان رساند. وی سابقه فعالیت مطبوعاتی هم دارد. نشانی ناشر کتاب (انتشارات مولا علی) نیز تبریز، بین چهارراه شریعتی و سه راه محققی، جنب داروخانه اطمینان، طبقه اول است.

...
92