مقالات

ایران و دکترین ریگان

سیاست آمریکا در برابر انقلاب اسلامی از موضوعاتی است که تاکنون توجه محققین زیادی به خود جلب کرده است. اواسط دهه1980/1360 فرد هالیدی با بررسی دو کتاب تازه منتشر شده مقامات دولت کارتر (وارن کریستوفر و گری سیک)، در مقاله زیر تلاش کرد علت اصلی ناکامی سیاست آمریکا در حفظ شاه و مهار انقلاب اسلامی را...

«دموکراسی و ماهیت نفوذ آمریکا در ایران: 1979-1941 »

با گذشت بیش از چهل سال از وقوع انقلاب اسلامی، موضوع رابطه ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم یکی از مسائلی است که هنوز محققین به آن توجه ویژه دارند. در سال 2017 دیوید کالی‌یر، استاد علوم سیاسی در آمریکا کتابی با موضوع ماهیت رابطه ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم منتشر کرد. مدعای اصلی نظریه وی بر دو واژه «وابستگی و اِعمال...

سرکوب اطلاعات یا اشتباه ناشر؟ خاطرات کرمیت روزولت از ضدکودتای 1953 ایران

*توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: شصت‌وهشت سال از کودتای 28 مرداد می‌گذرد. در این مدت اسناد و مدارک، خاطرات و پژوهش‌های فراوانی منتشر و در دسترس عموم قرار گرفته‌اند. تقریباً در همه پژوهش‌های انجام شده، خاطرات کرمیت روزولت یکی از منابع مهم مورد استفاده محققین بوده است. روزولت که یکی از عوامل اصلی اجرای...

آیت‌الله سیداحمد خوانساری و نهضت امام خمینی

آیت‌الله سیداحمد خوانساری در سال 1309 ق. در خوانسار متولد شد. پس از فراگیری دروس مقدماتی در خوانسار و اصفهان برای تکمیل تحصیلات حوزوی به نجف اشرف مهاجرت کرد. در سال 1336ق. به ایران بازگشته، برای حضور در درس علماء شاخص اراک مدتی در این شهر گذراند. در سال 1342ق. به...

قیام انقلابی ایران: جستاری تفسیری

پژوهشگران علوم سیاسی و اجتماعی که مشغول مطالعه جامعه ایران در سال 1357 بودند، با وقوع انقلاب اسلامی غافلگیر شدند و پژوهش‌های خود را به‌صورت پیش‌زمینه‌های انقلاب بازنویسی کردند. سپهرذبیح یکی از این افراد بود که درباره موضوع حزب رستاخیز و پیامدهای نظام تک حزبی در ایران پژوهش می‌کرد و تقریباً کار او آماده بود که...

شهید محمد مفتح اسوه وحدت حوزه و دانشگاه

محمد مفتح، اواخر خرداد ۱۳۰۷ش، در محله چهل پله همدان، از محله‌های کهن و بومی این شهر، دیده به جهان گشود. پدرش شیخ محمود، فرزند کربلایی مهدی، از واعظان مشهور این شهر بود که در سخنوری و خطابه، مهارت داشت. مادرش بانو فاطمه ثمالی بود. وی مقدمات ادبیات فارسی و عربی را از پدر آموخت...

ماجرای مک فارلین

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سقوط حکومت پهلوی در بهمن 1357، ستون نظامی و ساختار امنیتی غرب در منطقه خلیج فارس و سازمان پیمان مرکزی سنتو که حلقه مرکزی کمربند امنیتی غرب پیرامون کمونیسم بود فروپاشید و این منطقه با خلاء قدرت مواجه شد. استراتژی منطقه‌ای آمریکا (دکترین...

سخنان امام خمینی(ره) درباره وظایف رسانه‌ها

مملکت اسلامی محتوایش باید اسلامی باشد

مملکت اسلامی محتوایش باید اسلامی باشد

امام خمینی در تاریخ 16 تیر 1358 در جمع مسئولان و کارکنان مجله «خواندنیها»، درباره موضوع «وظیفه خطیر رسانه‌های عمومی و سینما و تئاتر» سخنرانی کردند. امام خمینی درباره خدمت جراید به اسلام و کشور گفتند: «خدمتی که مجله‌ها و روزنامه‌ها و سایر رسانه‌های...

سخنان امام خمینی(ره) درباره وظایف روحانیون و پاسداران

پاسداریتان یک پاسداری خالصانه و برای اسلام باشد

پاسداریتان یک پاسداری خالصانه و برای اسلام باشد

امام خمینی در تاریخ 15 تیر 1358 در جمع روحانیون، نیروهای کمیته‌ها و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارومیه به سخنرانی پرداختند که موضوع آن «وظایف روحانیون و پاسداران در برابر اسلام و جمهوری اسلامی» بود...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) درباره مسئولیت روحانیون

علمای اسلام مکلفند

علمای اسلام مکلفند

امام خمینی همواره در سخنرانی‌ها و پیام‌های مختلف خود بر اهمیت نقش روحانیان در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی تأکید می‌کردند. ایشان در هشتم خرداد 1358 در قم در جمع روحانیان و گروهی از مردم یزد، با موضوع «مسئولیت بزرگ علماء در هدایت جامعه» به سخنرانی پرداختند...

مسجد کرامت

مسجد کرامت از جمله مساجد تأثیرگذار شهر مشهد است که در دوران انقلاب مرکز و ستاد عملیاتی تظاهرات و راهپیمایی‌های مردم و سنگر حضور افرادی چون آیات خامنه‌ای، واعظ طبسی، نوغانی، مرعشی، شیرازی و مبارزانی چون هاشمى‏‌نژاد، کامیاب، موسوى قوچانى و اندرزگو بود که در صف اصلی انقلاب قرار داشتند و...

زمینه‌های عزل اولین رئیس‌جمهور، ابوالحسن بنی‌صدر

انقلاب اسلامی ایران مانند بسیاری از انقلاب‌ها چندین گروه، طبقه و حزب با عقاید ناهمگون که وجه اشتراک آنها مخالفت با رژیم پهلوی بود، با یکدیگر متحد ساخت. این اتحاد اما همانند بسیاری از انقلاب‌ها پس از پیروزی و دستیابی به هدف چندان دوام نیاورد. تسلط اسلام بر دیگر ایدئولوژی‌ها و رهبری منحصر...

مسجد حظیره یزد

مسجد حظیره از جمله پایگاه‌های مبارزاتی مردم یزد با محوریت آیت‌الله محمد صدوقی، علیه حکومت پهلوی بود که با روشنگری اذهان مردم علیه مظالم حکومت پهلوی، نقش اساسی در شهر یزد داشت و به همین مناسبت در سال 1357، دو بار مورد حمله مأموران حکومت قرار گرفت که طی آن عده‌ای از مردم به شهادت...

انقلاب‌فرهنگی در دانشگاه‌ها

دانشگاه‌ها در ایران از آغاز تأسیس عمده‌ترین کانون حضور و تجلی مکتب‌ها، اندیشه‌ها و راهکارهای اصلاح‌طلبانه برای دستیابی به وضعیت مطلوب بودند. تجددگراییِ غرب‌گرایانه اولیه، موج اول این اندیشه‌ها بود، از شهریور 1320 به بعد اما ناسیونالیسم و به‌ویژه سوسیالیسم غلبه یافتند. از آغاز دهه 40 گرایشات...

حزب ملل اسلامی

حزب ملل اسلامی از تشکل‌های مذهبی تأسیس شده در ابتدای دهه 40 در ایران بود. طرح تأسیس این حزب در سال 1340 توسط سیدمحمدکاظم بجنوردی ریخته شده، در کوتاه مدت توانست شماری بالغ بر 55 نفر از نیروهای جوان مذهبی را به خود جذب کند. رهبر جوان متولد سال 1321 در نجف و فرزند...

مسجد جلیلی

مسجد جلیلی تهران از کانون‌های اصلی نیروهای مذهبی و مبارز در دوره پهلوی دوم بود که از زمان تأسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی به طور مستمر فعالیت‌های متعددی در کارنامه خود دارد. این مسجد با نام آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی گره خورده که به واسطه اقداماتش در پیدایش نسل جوان انقلابی نقش مؤثری داشته است...

غائله کردستان

تجزیه یا حداقل ایجاد آشوب‌های جدایی‌طلبانه از چهره‌های اصلی توطئه‌های استعماری است. کاربرد این حربه توسط قدرت‌های استعماری در ایران پیشینه کهنی دارد و با ایجاد بلوا در هرات توسط استعمار انگلیس و جدایی آن در زمان ناصرالدین شاه (1273ق.) آغاز می‌شود...

رجایی، معلم صبر و استقامت

محمدعلی رجایی در ۲۵ خرداد ۱۳۱۲ در قزوین در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. پدرش عبدالصمد شخصی پیشه‌ور بود که در بازار خرازی داشت. وی همچنین عضو انجمن منتظرین امام زمان(عج) در قزوین بود و با همیاری دوستان دیگر خود که عموماً از افراد متدین و متعهد بودند با پرداخت مبالغ مختصری به...

کودتای نافرجام نقاب (نوژه)

انقلاب اسلامی ایران در جایی که سیاست‌پردازان آن را «جزیره ثبات» می‌پنداشتند به پیروزی رسید. تا آن زمان ایران به عنوان یکی از حساس‌ترین نقاط استراتژیک جهان در حوزه نفوذ غرب قرار داشت. در زمان جنگ جهانی اول امپراطوری استعماری روسیه با انقلاب کبیر 1917م فروپاشید...

نهضت آزادی و انقلاب اسلامی

جبهه ملی در 25 اسفند 1328 تشکیل شد، با به قدرت رسیدن دکتر مصدق در اردیبهشت 1330، حکومت یافت و با کودتای 28 مرداد 1332 فروپاشید. شماری از افراد مذهبی جبهه ملی که پس از کودتا در نهضت مقاومت ملی حضور داشتند، از فضای نسبتاً باز سیاسی کشور در سال‌های 1339-1340 استفاده کرده...

سخنان امام خمینی(ره) درباره رأی به جمهوری اسلامی

همه «جمهوری اسلامی» را می‌خواهند

همه «جمهوری اسلامی» را می‌خواهند

سخنان امام خمینی از 8 تا 10 فروردین، حول موضوع شرکت مردم در رفراندوم و رأی آری به جمهوری اسلامی بود. امام خمینی در تاریخ 8 فروردین 1358 راجع به توطئه علیه رفراندوم به مردم هشدار دادند: «بعد از دو روز دیگر رفراندم خواهد شد...

سخنان امام خمینی(ره) درباره حفظ اتحاد و جلوگیری از اخلال در رفراندوم

تا در راه هستید محکم هستید

تا در راه هستید محکم هستید

اهم سخنان امام خمینی در هفته نخست سال 1358، حفظ اتحاد و جلوگیری از اخلال در رفراندوم بود. امام خمینی در تاریخ 3 فروردین 1358 در جمع سربازان و پاسداران انقلاب اسلامی، از زحمات این گروه، تقدیر کردند: «در این سال نو از شما جوانان دلیر و غیوری که کابوس استعمار را به زانو درآوردید تقدیر می‌کنم...

گروه فرقان

گروه فرقان یکی از گروه‌های مذهبی منفصل از روحانیت بود که به رهبری طلبه‌ای به نام اکبر گودرزی در دهه 50 تأسیس شد. گودرزی طی چند سال اقدام به نشر جزوات تفسیر قرآن حاوی مطالب بسیار بی‌پایه، مغلوط و در قالب برداشت‌های سمبولیک و انقلابی از آیات قرآن کرد...

رمزی کلارک در ایران و سفر محرمانه‌ به قزوین

ازجمله مسائل مهم در ماه‌های پایانی حیات حکومت پهلوی، در ادامه دکترین کارتر، افزایش نگرانی‌های دولت آمریکا نسبت به آینده تحولات ایران بود و شاه را برای برخورد با مردم و سرکوب مبارزات، تشویق می‌کردند...

ابوذر زمان: زندگی و مبارزات سیاسی آیت‌الله طالقانی

سیدمحمود علایی طالقانی پانزدهم اسفند ۱۲۸۹ در روستای گلیرد طالقان، در خانواده‌ای با پیشینه علمی - فقهی، دیده به جهان گشود. سلسله نسب پدرش، با ۳۶ نسل به امام محمد باقر(ع) می‌رسد. پدر وی آیت‌الله حاج ابوالحسن، فرزند سیدآقا از عالمان هوادار مشروطه و از دوستان نزدیک سیدحسن مدرس بود...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در 6 اسفند 1357

اقتصاد ما را به کلی شکست دادند

اقتصاد ما را به کلی شکست دادند

مدرسه علوی در ششم اسفند 57 میزبان 270 تن از کویتی‌های علاقه‌مند به ایران بود و امام خمینی در جمع آنها خیانت‌های شاه را نسبت به مردم ایران برشمردند...

حزب جمهوری خلق مسلمان ایران

حزب «جمهوری خلق مسلمان ایران» در 23 اسفند 1357 توسط 10 شخصیت مورد اعتماد آیت‌الله شریعتمداری تأسیس شد. مؤسسین از طرفداران شریعتمداری بودند که در «مدرسه دارالتبلیغ اسلامی» وابسته به وی فعالیت می‌کردند ، ارتباط میان آیت‌الله شریعتمداری و این عده بسیار نزدیک و حسن فرزند...

جبهه ملی و انقلاب اسلامی

افول حزب توده در سال‌های پایانی دهه 20 فرصتی برای پیدایش یک جنبش ملی‌گرا در اوایل دهه 30 فراهم کرد. این جنبش را محمد مصدق رهبری می‌کرد، شخصیتی که از انقلاب مشروطه به این‌سو در سیاست ایران حضور داشت. جنبش ملی‌گرا در وجود «جبهه ملی» تجلی یافت که در پی یک تحصن 4...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره)در 15 و 16 بهمن 1357

رژیم سلطنتی پهلوی متکی بر سرنیزه بوده است

رژیم سلطنتی پهلوی متکی بر سرنیزه بوده است

امام خمینی در تاریخ 16 بهمن 1357 و یک روز پس از صدور حکم مهندس مهدی بازرگان به ریاست دولت موقت، از واجب بودن اطاعت از دولت موقت سخن گفتند...

درباره‌ ایران چه باید خواند؟

*توضیح گروه‌ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: به فاصله یک ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هنگامی که نگاه پژوهشگران و تحلیل‌گران خارجی به انقلاب ایران جلب شده بود، فرد هالیدی، پژوهشگر بریتانیایی، (که در آستانه انقلاب کتابی درباره تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران...

1

...