امروز در آیینه تاریخ

16 آبان - دستور هویدا برای ممنوعیت حجاب

روز 16 آذر 1355 سندی از سوی ساواک انتشار یافت که بر اساس آن امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر به وزیران علوم و آموزش عالی و آموزش و پرورش دستورالعملی صادر کرد مبنی بر اینکه در داخل مدارس، دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی، استفاده از چادر برای دختران ممنوع است. سابقه ممنوع‌کردن حجاب در رژیم پهلوی به دوران رضاخان باز می‌گردد. با این تفاوت که رضاخان برای اجرای قانون کشف حجاب حتی از تعقیب و بازداشت و سرکوب معتقدین به حجاب ابایی نداشت، ولی...

15 آبان - به قدرت رسیدن ازهاری

روز پانزدهم آبان 1357 ارتشبد غلامرضا ازهاری در پی استعفای جعفر شریف‌امامی، مأمور تشکیل کابینه شد. ازهاری از همراهان محمدرضا پهلوی در دانشگاه نظام به شمار می‌رفت. وی تا قبل از منصب نخست وزیری ریاست ستاد ارتش ایران را عهده‌دار بود و انتصابش به نخست‌وزیری سه روز پس از توصیه کاخ سفید به شاه مبنی بر نشان دادن اقتدار به مردم ایران صورت گرفت. در این رابطه امام خمینی(ره) در مصاحبه با تلویزیون آلمان فرمودند: «این دست‌ و پا...

14 آبان - اعتراف شاه به خطاهای حکومتش

روز چهاردهم آبان 1357 محمدرضا پهلوی در حالی که تظاهرات مردمی علیه حکومتش بالا گرفته بود در پیامی که از رادیو و تلویزیون پخش شد، به اشتباهات خود در دوران حکومتش اعتراف کرد و خطاب به مردم گفت:«پیام انقلاب شما ملت ایران را شنیدم... و آنچه را که شما برای به دست آوردنش قربانی داده‌اید تضمین می‌کنم.» این اعتراف در شرایطی صورت گرفت که شاه در حال انتقال کابینه از جعفر شریف‌امامی به ارتشبد غلامرضا ازهاری بود و بنا بر توصیه...

13 آبان - سه حادثه مهم تاریخی

سیزدهم آبان، سالگرد سه حادثه مهم تاریخی است؛ حوادثی که وجه مشترک همه آنها «خصومت آمریکا و رژیم وابسته به او با ملت ایران» بود. در 13 آبان 1343 امام خمینی(ره) در خانه مسکونی خود در قم دستگیر و پس از انتقال به تهران، به ترکیه تبعید شدند، در 13 آبان 1357، تظاهرات دانش‌آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران با هجوم مأموران حکومت پهلوی به خاک و خون کشیده شد و در 13 آبان 1358، ساختمان سفارت آمریکا در تهران به تلافی توطئه‌های بی‌وقفه آن...

12 آبان - آمریکا، شاه را به سرکوب مردم تشویق می کند

روز دوازدهم آبان 1357 زیبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، در یک تماس تلفنی به محمدرضا پهلوی گفت: «شما باید دست به یک رشته اقداماتی بزنید تا اقتدار شما را به نحو مؤثر نشان دهد.» به نظر می‌رسید آمریکایی‌ها با این تماس قصد داشتند شاه را به سرکوب هرچه شدیدتر مردم در انقلاب تشویق نمایند. فردای این روز شاه ضمن دیدار با سفیران آمریکا و انگلیس، آنها را از تصمیم خود برای روی کار آوردن یک دولت...

11 آبان - پیام امام خمینی(ره) به آیت‌الله طالقانی

روز یازدهم آبان 1357 و به مناسبت آزادی آیت‌الله سید محمود طالقانی از زندان حکومت پهلوی، امام خمینی(ره) در پیامی به او نوشتند: «شما اکنون که از حبس کوچک به حبس بزرگ منتقل شدید... با یک تحول عظیم روحی ملت از حیث شناخت و تحول عملی عظیم‌تر از حیث عمل مواجه هستید.» رهبر انقلاب اسلامی در وصف این تحول افزوده‌اند که «مرد و زن و کوچک و بزرگ به خیابان‌ها ریخته و در مقابل مسلسل و توپ و تانک، قهرمانانه مقاومت نموده و با فداکاری و...

10 آبان - شهادت آیت‌الله ‌قاضی‌طباطبایی

دهم آبان 1358 آیت‌الله سیدمحمدعلی ‌قاضی طباطبایی، امام جمعه تبریز پس از اقامه نماز مغرب و عشاء، توسط یکی از اعضای گروهک فرقان ترور شد و به شهادت رسید. او سال 1293 در تبریز متولد شد. در 1318 راهی قم و در 1328 رهسپار نجف گردید و در این دو شهر از درس بزرگان حوزه‌ها کسب علم کرد. از آغاز نهضت اسلامی از همراهان امام خمینی(ره) بود. در 1341 به علت فعالیت علیه حکومت پهلوی دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد. سپس به شهرهای بافت، کرمان، زنجان و پس...

9 آبان - تاکید امام خمینی(ره) بر لزوم حفظ وحدت اسلامی

روز نهم آبان 1357 امام خمینی(ره) در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم اروپا که در نوفل لوشاتو گردهم آمده بودند، طی سخنانی بر لزوم وحدت تمامی اقشار مردم برای نیل به پیروزی انقلاب اسلامی تاکید کردند. امام با اشاره به اینکه استعمارگران از قرن‌ها قبل در زمینه راه‌های عقب نگه داشتن ملت‌های این منطقه و ایجاد اختلاف میان اقوام و طوایف آنان مطالعه و تحقیق کرده و نقشه کشیده‌اند، بر لزوم بیداری نسل جوان و اهمیت مبارزه با نقشه‌های...

8 آبان - قطع صادرات نفت

روز هشتم آبان 1357 اعلام شد که به دلیل اعتصاب در صنعت نفت، صدور نفت ایران به خارج از کشور به طور کلی متوقف شده و فقط مقدار کمی برای رفع نیاز داخلی تولید می‌شود. همراهی کارکنان شرکت نفت با انقلاب اسلامی از مهرماه 1357 به صورت اعتصاب جلوه‌گر شد و در ماه آبان به قطع عرضه روزانه بیش از چهار میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی منجر گردید. این رویداد ضربه مهلکی بر اقتصاد حکومت پهلوی و دولت‌های غربی حامی این رژیم وارد آورد. بستن شیرهای...

7 آبان - حمله چماق به دستان حکومت پهلوی

روز هفتم آبان 1357 چماق به دستان مورد حمایت حکومت پهلوی، خسارت قابل ملاحظه‌ای به اموال عمومی در استان کرمانشاه وارد آوردند. آنان در شاه‌آباد (اسلام آباد غرب) به مغازه‌ها حمله کردند، بسیاری از شیشه‌های ساختمان‌ها را شکستند، به مسجد جامع یورش بردند، قرآن‌ها را به وسط خیابان انداختند و کتابخانه مسجد را تخریب کردند. چماقداران افرادی اجیرشده از سوی حکومت پهلوی بودند که در دوران انقلاب با استفاده از چوب و چماق و ... به هرج و مرج...

6 آبان - درخواست رئیس ساواک از رئیس موساد

روز ششم آبان 1357 ناصر مقدم، رئیس ساواک به اسحاق هوفی، رئیس سازمان اطلاعاتی اشغالگران قدس (موساد) پیشنهاد کرد مأموران بازنشسته این سازمان در ساواک استخدام شوند. هوفی یک روز قبل از آن و در بحبوحه انقلاب اسلامی برای رایزنی اطلاعاتی با ساواک وارد تهران شد. اگر چه درخواست رئیس ساواک با مخالفت رئیس موساد مواجه شد و هوفی گفت:«چهره‌های بازنشسته موساد به محض کناره‌گیری از کار اطلاعاتشان کهنه می‌شود»، ولی این گونه...

5 آبان - رای به آخرین کابینه امیر اسدالله علم

روز پنجم آبان 1342 کابینه امیر اسدالله علم از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت. علم که در تیرماه 1341 پس از برکناری علی امینی، فرمان نخست‌وزیری را از شاه گرفت، یک بار در 29 بهمن همان سال و بار دیگر در 29 مهر 1342 استعفا کرده و کابینه‌های جدیدی را تشکیل داده بود. مصوبه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که در آن قید «اسلام» و «قسم به قرآن» از شرایط انتخاب‌شوندگان حذف می‌شد، لغو این مصوبه در برابر ایستادگی و اعتراض امام خمینی(ره)،...

4 آبان - سخنرانی امام خمینی(ره) علیه کاپیتولاسیون

روز چهارم آبان 1343 امام خمینی(ره) در اعتراض به لایحه کاپیتولاسیون طی نطق شدیداللحنی فرمودند:«عظمت ایران از بین رفت، استقلال از دست رفت، عزت ما پایکوب شد. مگر ما مستعمره هستیم؟ مگر ایران در اشغال آمریکاست؟» نطق امام چند روز پس از آنکه «لایحه اجازه استفاده مستشاران نظامی آمریکا در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های تصریح شده در قرارداد وین» در مجلس تصویب شد، صورت گرفت. لایحه مزبور تحت فشار آمریکا و از سوی کابینه...

3 آبان - امام خمینی(ره) : رژیم شاه باید برود

روز سوم آبان 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری فرانسه در پاسخ به اشخاص و گروه‌هایی که روش مدارا و آشتی را در انقلاب دنبال می‌کنند، تاکید کردند:«من با روش آشتی و سیاست بینابینی مخالفم و از اول هم با این روش مخالف بودم.» امام در این مصاحبه که بازتاب وسیعی در رسانه‌های گروهی داخل و خارج کشور داشت تصریح کردند:«مردم می‌خواهند رژیم شاه نباشد، هر راه حلی که منجر به بقای رژیم شود با بن بست مواجه می‌گردد......

2 آبان - تظاهرات گسترده در قم و گرگان

روز دوم آبان 1357 تظاهرات گسترده‌ای علیه حکومت پهلوی در چند شهر برگزار شد. بزرگ‌ترین تظاهرات‌ها در گرگان و قم بود. در گرگان ساختمان ساواک مورد حمله مردم قرار گرفت و خسارات فراوانی به آن وارد آمد؛ به صورتی که رئیس ساواک این شهر برای نجات جان خود و کارمندان آن اداره، از ژاندارمری درخواست کمک کرد. همچنین مشروب فروشی‌ها، ساختمان شهربانی، کلانتری‌ها و زندان شهر مورد حمله قرار گرفت. در قم نیز به دلیل گستردگی تظاهرات و حمله مردم...

1 آبان - درگذشت مشکوک آیت‌الله حاج‌سید‌مصطفی‌ خمینی

روز اول آبان 1356 حاج‌سید‌مصطفی‌، فرزند امام خمینی(ره) به طرز مشکوک در عراق درگذشت. او آذر 1309 در قم متولد شد. در محضر پدر، آیت‌الله العظمی بروجردی و علامه طباطبایی به فراگیری علوم دینی پرداخت و به اجتهاد رسید. از آغاز نهضت امام در کنار ایشان بود و متعاقب تبعید امام، او نیز بازداشت و پس از تحمل 57 روز حبس به ترکیه تبعید شد. در آنجا علاوه بر حضور در درس امام به تدریس نیز پرداخت. در پی درگذشت ایشان بازار نجف تعطیل و پیکر آن مرحوم در...

30 مهر - طرح ترور امام خمینی(ره) در فرانسه

روز 30 مهر 1357 سپهبد ناصر مقدم، رئیس ساواک از طرح مشترک این سازمان و سازمان اطلاعاتی فرانسه برای ترور امام خمینی(ره) در زمانی که ایشان در پاریس به سر میبردند، پرده برداشت. طبق این طرح که پیشنهاد اولیه آن از سوی کنت دومرانش، رئیس سازمان اطلاعاتی فرانسه به تیمسار کاوه، فرستاده ساواک به فرانسه ارائه شد، می‌بایست زمینه انتقال امام به ایتالیا فراهم شود. سپس در آنجا با استفاده از هرج و مرج سیاسی موجود در آن کشور، اقدام به ترور شود....

29 مهر - تظاهرات دانشجویان دانشگاه‌ تهران

روز شنبه 29 مهر 1357 نخستین روز از سال تحصیلی 58 – 57 برای دانشجویان دانشگاه‌ها بود. در این روز بسیاری از دانشجویان دانشگاه تهران با ترک کلاس‌های درس، در محوطه دانشگاه اجتماع کرده و با برگزاری تظاهرات و راهپیمایی به سردادن شعار علیه حکومت پهلوی و کابینه شریف امامی پرداختند. آنان با محکوم کردن جنایات حکومت پهلوی، خواستار تغییر رژیم شدند. این تظاهرات که هر لحظه با پیوستن دانشجویان وسیع‌تر می‌شد، از ساعت 9 و 30 صبح آغاز و تا...

28 مهر - هشدار امام خمینی به اسدالله علم

روز 28 مهر 1341 امام خمینی در هشداری شدیداللحن به امیر اسدالله علم نخست وزیر، خواستار لغو مصوبه انجمنهای ایالتی و ولایتی شدند. در نامه امام تصریح شده:«لغو شرط "اسلام" در انتخاب کننده و انتخاب شونده، و تبدیل قسم به "قرآن مجید" به "کتاب آسمانی"، مخالف شرع مقدس بوده و خطر بزرگی برای اسلام و استقلال مملکت دارد.» امام در نامه خود تاکید کردند که «علمای اعلام ایران و اعتاب مقدسه در امور مخالف با شرع ساکت نخواهند...

27 مهر - حمله آمریکا به سکوهای نفتی ایران

روز 27 مهر 1366 آمریکا 2 سکوی نفتی ایران از حوزه نفتی رشادت را مورد حمله قرار داد و خسارات سنگینی به آنها وارد کرد. در این حمله چند نفر از خدمه غیرنظامی این سکوها مجروح شدند. میدان نفتی رشادت یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در ۱۰۸ کیلومتری جنوب غربی جزیره لاوان و در میان آب‌های خلیج فارس است. حمله نیروی دریایی آمریکا به میدان نفتی رشادت بخشی از اقدامات آمریکا در حمایت از حکومت صدام در جنگ علیه ایران بود. حضور نیروهای...

26 مهر - امکان تغییر روش مبارزه با حکومت پهلوی

روز 26 مهر 1357 امام خمینی(ره) برای نخستین بار از امکان تغییر روش مبارزه با رژیم شاه سخن به میان آوردند. ایشان در مصاحبه با روزنامه فرانسوی «فیگارو» فرمودند: «حتی پس از روز جمعه(هفدهم شهریور) در تهران، شکل مبارزه را حفظ کردیم و قیام با همان روش ادامه دارد. ولی از من پرسیده‌اند آیا وقت تغییر روش و روی آوردن به مبارزه مسلحانه فرانرسیده است؟ من گفته‌ام نه. معذالک نمی‌توان تا بی‌نهایت، سینه‌های عریان را جلوی لوله تفنگ...

25 مهر - اربعین شهدای فاجعه هفدهم شهریور

روز 25 مهر 1357 در اربعین شهدای فاجعه هفدهم شهریور میدان ژاله تهران، سراسر ایران در بزرگداشت یاد و خاطره شهدای «جمعه سیاه» سوگوار بود. بسیاری از شهرها به حالت تعطیل درآمده بود. اکثر مساجد در تهران و شهرستانها شاهد خیل عظیم مردمی بود که برای شهدای حادثه هفده شهریور تهران عزادار بودند. این اجتماعات غالباً در محاصره نظامیان رژیم شاه صورت می‌گرفت و بخصوص در مقابل دبیرستان‌ها و دانشگاهها که به ویژه از ماه مهر و شروع فصل...

24 مهر - به آتش کشیدن مسجد جامع کرمان

روز 24 مهر 1357 مسجد جامع کرمان توسط عده‌ای از اوباش طرفدار حکومت پهلوی و با هدایت ماموران ساواک به آتش کشیده شد. این آتش‌سوزی در حالی به وقوع پیوست که هزاران نفر از مردم به منظور بزرگداشت چهلم شهدای 17 شهریور تهران در مسجد جامع کرمان اجتماع کرده بودند. در این یورش برنامه‌ریزی شده 12 نفر از نمازگزاران شهید و 500 نفر مجروح شدند و بسیاری از فرشها و زیلوهای مسجد و قرآن‌ها و کتاب‌های مذهبی موجود در آن در آتش سوخت. علاوه بر این به...

23 مهر - شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی

روز 23 مهر 1361 آیت‌الله عطاء‌الله اشرفی اصفهانی امام جمعه كرمانشاه در نماز جمعه این شهر بر اثر انفجار بمب به شهادت رسید. وی در 1281 شمسی، در خمینی‌‌شهر اصفهان متولد شد. مدت 23 سال در حوزه علمیه قم و 12 سال در حوزه علمیه اصفهان فعالیت داشت و ضمن کسب علم و دانش به درجات عالیه اجتهاد رسید. در جریان انقلاب اسلامی از طریق اعلامیه‌ها و سخنرانی‌های روشنگرانه به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و به همین سبب بارها مورد خشم آن رژیم قرار گرفت....

22 مهر - پیام امام خمینی(ره) علیه شاه و اشغالگران فلسطین

روز 22 مهر 1352 امام خمینی(ره) در پیامی اعلام کردند:«اینجانب کراراً خطر اسرائیل و عمال آن را که شاه در رأس آنها قرار داد گوشزد کرده‌ام. ملت اسلام تا این جرثومه فساد را از بن نکنند روی خوش نمی‌بینند و ایران تا گرفتار این دودمان ننگین است روی آزادی نخواهد دید.» امام در این پیام که به مناسبت وقوع جنگ میان اعراب و اسرائیل – معروف به جنگ رمضان – انتشار دادند با اشاره به حمایت‌های شاه از اسرائیل تاکید کردند:«این شاه است...

21 مهر - تصویب لایحه کاپیتولاسیون

روز 21 مهر 1343 لایحه اجازه استفاده مستشاران نظامی آمریکا در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های تصریح شده در قرارداد وین، معروف به کاپیتولاسیون، به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید. این طرح پیش از این در سوم مرداد همان سال توسط حسنعلی منصور، نخست وزیر به مجلس سنا برده شده و در همان تاریخ به تصویب رسیده بود. این مصوبه که دستگاه قضایی ایران را از هرگونه پیگرد مجرمان آمریکایی منع میکرد، مورد اعتراض شدید امام خمینی(ره) واقع شد....

20 مهر - آغاز جشن‌های 2500 ساله

روز 20 مهر 1350 جشن‌های موسوم به 2500 ساله شاهنشاهی ایران با شرکت نمایندگانی از برخی کشورهای جهان در شیراز آغاز شد. هزینه واقعی این جشن هیچگاه فاش نشد. اسدالله علم، وزیر دربار هزینه جشن را 16 میلیون و 800 هزار دلار اعلام کرد، ولی منابع غیر رسمی و خارجی رقمی بسیار بیش از این را اعلام کردند. شاه با برپایی این جشن یک هفته‌ای سعی داشت که بر وجود نهاد سلطنت در ایران به مدت 2500 سال و تداوم این نهاد تا فرمانروایی خودش تاکید کند. اما نه او و...

19 مهر - اجازه تخصیص «سهم امام» به مبارزان فلسطینی

روز 19 مهر 1347 امام خمینی(ره) طی استفتایی، پرداخت وجوه شرعی مانند زکات و سهم امام به مجاهدان فلسطینی درگیر جنگ با رژیم صهیونیستی را جایز و واجب موکد دانستند. امام این نظر را در دیدار نماینده سازمان فلسطینی الفتح با ایشان که در نجف صورت گرفت ابراز داشتند. امام در این استفتاء با اشاره به فداکاری مبارزان فلسطینی تاکید کردند:«کمک به آنان با تمام نیرو و امکان واجب است.» متن سخنان امام در این ملاقات، به 4 زبان عربی، انگلیسی،...

18 مهر - خرید اسلحه از اشغالگران فلسطین

روز 18 مهر 1345 ارتشبد حسن طوفانیان طی یک درخواست کتبی به کلی سری از سرهنگ نیمرودی، وابسته نظامی سفارت اسرائیل در تهران، تقاضای خرید مقادیر زیادی جنگ افزار نظامی کرد. طوفانیان از سال ۱۳۴۲ مسئول خرید اقلام نظامی ایران شد و تا پایان حکومت پهلوی عهده‌دار این سمت خطیر و پول‌ساز بود. او که از طریق مستشاران آمریکایی به شاه معرفی شد به سرعت توانست محرم اسرار نظامی وی گردد و نقش مهمی در معاملات تسلیحاتی ایران بازی کند. مقامات اسرائیلی در...

17 مهر - تاسیس «دارالتبلیغ اسلامی»

روز 17 مهر 1344 موسسه‌ «دارالتبلیغ اسلامی» توسط سید کاظم شریعتمداری در قم تاسیس شد. این موسسه که پس از قیام 15 خرداد 1342 و در سال‌های آغازین نهضت امام خمینی(ره) شکل گرفت به تربیت مبلغان و طلاب ناهمسو با نهضت امام پرداخت. ایجاد تفرقه بین روحانیت از مهم‌ترین پیامدهای تأسیس دار‌التبلیغ بود و این روند حرکتی به نفع حکومت پهلوی محسوب می‌شد. موسسه مزبور که اساتید و مدرسان آن قائل به هیچ گونه مبارزه‌ای علیه رژیم شاه نبودند با انقلاب...

...

125