خاطرات

پایین کشیدن مجسمه

نگهبان دل‌رحم

رفتار نگهبانها در کمیته مشترک اغلب با خشونت بود. آنها نیز آموخته بودند، تا همچون بازجویان و شکنجه‌گران، رفتارشان با زندانیان خصمانه و غیرانسانی باشد؛ و این در حالی بود که وظیفه اصلی ‌آنها مراقبت از اوضاع داخلی زندان و مسائلی همچون ورود و خروج و ثبت اسامی و مسائل اداری زندانیان بود. در بیشتر مواقع که بعد از شکنجه مرا از طبقه سوم به طبقه هم‌کف برای رفتن به بهداری می‌آوردند، به علت شدت جراحات بدنم، خصوصاً پاهایم، مجبور بودم 3 طبقه را به شکل نشسته و با کمک دستها و با باسن طی کنم و به پایین بیایم. در این وضعیت، نگهبان با پوتینهای مخصوص که نوک آن از فلزی بسیار سخت ساخته شده بود، با لگد مرا از پله‌ها به پایین پرتاب می‌کرد و تا به طبقه هم‌کف برسم بدن خونین و مجروح من به روی 80 پله سیمانی می‌غلتید و احساس می‌کردم تمام استخوانهای کمر و پهلویم خرد و خمیر شده است. اما از آنجا که همیشه و در همه جا هم انسان خوب وجود دارد هم انسان بد، در میان خیل نگهبانان کمیته، یکی از آنها فرد رئوف و مهربانی بود این موضوع را وقتی متوجه شدم که روزی از او تقاضای ناخن‌گیر کردم تا ناخنهای دست و پایم را کوتاه کنم. زیرا ناخنهایم بیش از حد بلند شده بود و می‌ترسیدم شکنجه‌گرها با دیدن آنها به هوس بیافتند و ناخنهایم را از ته بکشند. نگهبان رفت و با ناخن‌گیر بازگشت. وارد سلول شد و بالای سرم ایستاد تا کارم تمام شود. من ناخنهای دو پا و دست چپم را گرفتم، ناخن‌گیر را به او دادم و تشکر کردم. او چند لحظه صبر کرد، سپس رو به من کرد و گفت: چرا ناخنهای دست راستت را نمی‌گیری؟ گفتم: نمی‌توانم، دست چپم مشکل پیدا کرده است و قادر به کار نیست. او با شنیدن این حرف، بلافاصله کنار دستم نشست و شروع کرد به گرفتن ناخنهای کثیف و خونین من. او با چنان دقتی این کار را انجام می‌داد که گویی ناخنهای خودش را کوتاه می‌کند و این نکته برایم بسیار جالب بود. چند روزی از این ماجرا گذشت. من طبق معمول همه روز زیر سخت‌ترین شکنجه‌ها بودم و روز به روز وضعیت جسمانی‌ام وخیم‌تر می‌شد. یک روز که در گوشه سلول نشسته بودم متوجه شدم که پای راستم بی‌حس شده است و هیچ حرکتی نمی‌کند. با فشار ناخن دست جای جای پایم را تحریک کردم اما هیچ اثری از واکنشهای عصبی نبود. پایم دو برابر اندازه معمول و از شدت ورم قسمتهایی از آن نیز سیاه و کبود شده بود. یک لحظه فکر کردم که پای راستم را از دست داده‌ام. کمی به این موضوع فکر کردم و خود را با یک پا تصور کردم. مشکلات فراوانی که در پیش روی داشتم به سرعت از ذهنم گذراندم. یک باره به خود آمدم و در دل شروع به صحبت کردم: نه، من حالا حالا‌ها با این پا کار دارم... انرژی خاصی در رگهایم پیدا شده بود. با امید به خدا خود را به در سلول رساندم و نگهبان دل رحم را صدا زدم. نگهبان با روی باز از من استقبال کرد. وقتی ماجرای سیاه شدن پای راستم را برایش تعریف کردم، کمک کرد تا به بهداری بروم. وقتی به بهداری رسیدم و مشکلم را با دکتر در میان گذاشتم دکتر بدون اعتنا به صحبتهای من، مثل همیشه زخمهایم را پانسمان کرد. نگهبان با دیدن سیاهیهای روی پایم رو به دکتر کرد و گفت: این پا دچار عفونت مزمن شده است و اگر اقدام پزشکی مناسبی در درمان آن صورت نگیرد ممکن است فلج شود. منتظر بودم تا رفتار دکتر را ببینیم؛ زیرا با خود فکر می‌کردم اینها جواب ما را نمی‌دهند ولی به حرف نگهبان زندان حتماً گوش خواهند داد. اما دکتر گویی ناشنوای مادرزاد است و اصلاً چیزی نمی‌شنود. او بی‌اعتنا به گفته‌های نگهبان همچنان مشغول پانسمان کردن بود. راستش او به جز پانسمان کار دیگری بلد نبود. شاید حق داشت ساکت بماند. نگهبان که گویی از سکوت بی‌مورد دکتر به رنج آمده بود خم شد و با دست عفونتهای پایم را فشار داد. با این کار او به یک باره مقدار فراوانی چرک و خون از محل تَركَی که روی پایم ایجاد شده بود به بیرون فوران کرد. برای یک لحظه‌ زمین و آسمان جلوی چشمهایم تیره و تار شد. گویی تمام رگ‌ و پی وجودم را بیرون می‌کشند. چنین دردی را حتی زیر سخت‌ترین شکنجه‌ها احساس نکرده بودم. شدت درد به گونه‌ای بود که بعد از چند ثانیه از هوش رفتم. وقتی به هوش آمدم نزدیکیهای غروب بود. اول گیج و منگ بودم ولی هنگامی که با کمک دستهایم توانستم بلند شوم و نشسته به دیوار سلول تکیه بدهم به یاد پای راستم افتادم که عفونت کرده بود ولی حالا از درد خبری نبود. آهسته شلوارم را بالا زدم. مقدار زیادی از ورم پایم خوابیده بود. به سختی سعی کردم تا تکانش دهم. هنوز کمی درد می‌کرد اما بالاخره موفق شدم پای راستم را حرکت دهم. جای بسی خوشحالی بود. بعد از چند روز کم‌کم توانستم به روی هر دو پا بایستم. قدرت راه رفتن به پای راستم برگشته بود. پایی که اگر کمکهای نگهبان دلسوز زندان نبود، ممکن بود بعد از سیاه شدن به تیغ تیز جراحان سپرده شود. راستی که من سلامت پای راستم را مدیون او هستم. منبع: کتاب خاطرات زندان

زندانهای رژیم پهلوی

دانلود منبع: سایت تبیان

من همین را می خواستم

در تابستان 1357 خطیب معروف مرحوم شیخ احمد کافی، در تصادف رانندگی در راه مشهد فوت نمود، مرحوم آیت الله العظمی خوانساری، در خوانسار بودند، ما با آن حضرت مأنوس بودیم، به ایشان پیشنهاد کردیم، مجلس فاتحه خوانی برای آن مرحوم تشکیل شود، به کمک ایشان، مجلس مهمی با حضور علمای منطقه در مسجد آقا اسد الله خوانسار تشکیل شد، با راهنمایی آیت الله العظمی خوانساری، قرار شد یکی از شاگردان ایشان، برای سخنرانی مجلس، از قم دعوت شود، یکی از برادران را به قم اعزام کردیم تا سخنران را به خوانسار بیاورد. مجلس ساعت 2 بعد ظهر آغاز شد. قرار گذاشته بودیم، سخنران ما که منبر رفت، در سخنرانی خود، از امام خمینی(ره) نام ببرد و ما با فرستادن صلوات و درود بر خمینی از مجلس خارج شده و مرگ بر شاه بگوییم. تعداد زیادی از دوستان انقلابی ما، نیز برای برگزاری این راهپیمایی از شهرهای اطراف خوانسار (گلپایگان، خمین و فریدن) در مجلس حاضر شده بودند. حتماً ساواک هم متوجه موضوع شده بود چون اطراف مسجد و خیابانها، پر از مأموران مسلح شده بود. برخی از بزرگان شهر، با ملاحظه اوضاع و بخصوص مشاهده تعداد زیادی از جوانان ناشناس که در مجلس حاضر بودند، از سر ترس یا مصالح دیگر، سخنرانی روحانی اعزامی از قم (با نام مستعار آقای خدا پرست) را از برنامه حذف کردند. مرحوم آیت الله العظمی خوانساری نیز، به قصد اعتراض در همان آغاز جلسه، مجلس را ترک کردند و به منزلشان رفتند. لذا سخنران ما اجازه منبر نیافت و روحانی دیگری را به منبر فرستادند و ما از این اقدام آنان بسیار ناراحت بودیم. قبل از رفتن آن روحانی به منبر به او گوشزد کردیم در سخنرانیش حتماً نام امام خمینی(ره) را بالای منبر ببرد. اما سخنران در اواخر منبرش گفت: «به من سفارش کرده اند، نام برخی مراجع تقلید را ذکر کنم، اما چون میترسم تقدم و تأخری پیش آید و به ساحت آنان بی احترامی صورت گیرد، من از نام بردن مراجع خودداری می کنم ...» این اقدام ما را بسیار عصبانی کرد، به همین خاطر، یکی از دوستان که صدای بسیار رسایی داشت، فریاد زد «برای سلامتی مرجع بزرگ جهان تشیع حضرت آیت العظمی خمینی صلوات» که یکباره مثل صاعقه، مجلس را منفجر کرد و شعار صلوات و درود بر خمینی، فضای مسجد را پر کرد، مجلس بهم ریخت و جوانان از مسجد بیرون ریختند، بسیاری از مردم عادی که به قصد مجلس ترحیم به مسجد آمده بودند سراسیمه و با وحشت از مسجد و صحنه فرار کردند، اما جمعیت تظاهر کننده به خیابان ریختند و شعار درود بر خمینی، مرگ بر شاه برای اولین بار در خیابانهای خوانسار طنین انداز شد. مأموران رژیم که آمادگی قبلی داشتند، مرتب تیر اندازی هوایی می کردند و صدای گلوله تمام شهر را فرا گرفت. شیشه های بانک ملی و دادگستری شکسته شده و عده زیادی نیز (حدود 70 نفر) دستگیر شدند. نزدیک غروب آفتاب به دیدن حضرت آیت الله العظمی خوانساری رفتیم، ایشان که با ناراحتی مجلس را ترک کرده بود، وقتی خدمتشان رسیدیم، بسیار خوشحال بودند و برای ما دعا کردند و فرمودند« وقتی صدای تظاهرات و تیر اندازی را شنیدم خیلی خوشحال شدم، ما همین را می خواستیم». منبع: سایت شخصی دکتر سیدعلی میرباقری

نگهبان دل‌رحم

شعار نویسی روی دیوار خانه رئیس شهربانی

به یاد دارم اولین تظاهراتی که در مشهد شهید داد، من به همراه برادرم که یک سال از من کوچکتر است در آن حضور داشتیم. در خیابان طبرسی مشغول شکستن شیشه های بانک بودیم. شهید هاشمی نژاد مقابل بانک ایستاد و گفت به بانک چه کار داریم؟ جالب اینکه ما یک ساعت قبل در سخنرانی هاشمی نژاد شرکت کرده بودیم، اما اخوی ما ایشان را به چهره نمی شناخت.به من گفت حسن اینجا یک آخوند ساواکی هست و به ما اجازه ی شکستن شیشه های بانک را نمی دهد! ایشان می گفت بانک تعلق به مردم دارد و ما نباید آن را تخریب کنیم.هدف اصلی در آن زمان بانک نبود. هتل هایت در آن زمان بالاشهر تهران بود.در خیابان های بالاشهر به دلیل پهن بودن خیابان ها و حضور ساواکی ها کسی روی دیوار شعار نمی نوشت.چون خانه ی ما نزدیکتر بود بعضی از شب ها به همراه برادرم می رفتیم و روی همه ی دیوارها شعار می نوشتیم.روی دیوار مقابل خانه ی رئیس شهربانی مشغول نوشتن بودیم، پسرعمه ام روی دیوار نوشت شاهنشاه آریامهر. از او پرسیدم چرا نوشتی شاهنشاه آریامهر؟ گفت در ابتدا می نویسم شاهنشاه آریامهر، اگر کسی نگاه نمی کرد اول آن می نویسم "مرگ بر". هنگامی که ما مشغول نوشتن بودیم دو ماشین گشت پلیس از دو سمت خیابان آمد و ما گیر کردیم. پایین دیوار این خانه هم مانند خانه های غربی باز بود.چون راه فراری نداشتیم به داخل خانه ی رئیس شهربانی پریدیم.ما دو ساعت در آن خانه مخفی شده بودیم. پلیس ها دائما به دنبال ما می گشتند و باورشان نمی شد که ما به خانه ی رئیس شهربانی رفته باشیم.به این می گویند بنیادگرایی فعال. اما از سویی دیگر در مسجد محل و در میان بستگان، افراد متدین زیادی وجود داشتند، زمانی که بحث سیاسی راجع به شاه پیش می آمد می گفتند: اینکه شما پشت سر شاه غیبت می کنید درست است؟ شما از کجا می دانید او نماز نمی خواند؟ این می شود بنیادگرایی منفعل. برگرفته از سخنرانی حسن رحیم‌پور ازغدی به نقل از سایت مشرق

نان قندى تلخ

در آن ايام، گرفتن اعلاميه‏‌ها و بيانيه‏‌هاى آيات عظام و مراجع تقليد و روحانيون مبارز از جمله حضرت امام و بعد توزيع آنها در تهران و ساير شهرستانها، يکى از ده‏ها کارى بود که در برنامه فعاليت‌هايم قرار داشت. سه‌شنبه روزى وارد شهر قم شدم، پس از زيارت حرم حضرت معصومه (س) براى دريافت اعلاميه‏‌ها به نشانى‌ای که داشتم، رفتم. هنگام عصر به جمکران و مسجد صاحب‌‏الزمان (عج) رفتم. وقتى به آن‏جا رسيدم پس از نماز آداب مستحبى به جاآوردم و بعد تعدادى از اعلاميه‏‌هاى همراهم را با زيرکى تمام داخل کتابهاى قرآن، مفاتيح و ادعيه گذاشتم، سپس گوشه‏‌گوشه مسجد را گشتم و با حوصله تمام بين بيشتر کتابها اعلاميه‌‏اى گذاشتم. پس از خواندن نماز صبح، در حالى که هنوز هوا روشن نشده بود؛ مقدارى نان قندى خريدم و بقيه اعلاميه‌ها را بين آنها گذاشتم و راهى شدم. بايستى طورى خودم را به تهران مى‏رساندم که بچه‏هايم براى رفتن به مدرسه آماده شوند. در آن وقت صبح ماشينى به طرف تهران حرکت نمى‏کرد، درکنار جاده منتظر ماشين ايستادم. دقايقى نگذشت که يک ماشين سوارى فولکس جلو پايم ترمز کرد. ديدم يک روحانى پشت فرمان است، او شيشه را پايين کشيد؛ و پرسيد: «حاج خانم کجا تشريف مى‏بريد؟» گفتم: «تهران، ديشب به جمکران آمدم و حالا بايد هر چه زودتر پيش از رفتن بچه‌هايم به مدرسه خودم را به تهران برسانم.» گفت: «بيا بالا، من هم به تهران مى‏روم، مى‏رسانمتان.» گفتم: «خدا را شکر!» روحانى مزبور پايين آمد و نان قندی‌ها را گرفت و در صندوق جلو ماشين گذاشت. سپس صندلى جلو را تا کرد و من داخل شده در صندلى عقب جاى گرفتم. وقتى کمى از جاده را پيموديم، او ماشين را به کنارى کشيد و توقف کرد و گفت: «خانم! اگر مى‏شود بياييد جلو بنشينيد. اين پشت بد است، حالا فکر مى‏کنند منِ روحانى مسافر سوار کرده‏ام.» حرفش را پذيرفته به جلو آمدم. هوا هنوز گرگ و ميش بود. در ميانه راه، او دوباره ماشين را در يکى از پارکينگ‌هاى کنار جاده متوقف کرد و پياده شد. بعد در صندوق جلو را بالا زد، ديگر من چيزى نديدم. در اين فرصت، شايد از روى کنجکاوى و شايد با هدايت يک نيرو و حس درونى، نه با شک دستم به سوى داشبورد رفت و آن را باز کردم. از چيزى که مى‏ديدم تعجب کردم. يک اسلحه کلت کمرى و يک چشم‌بند. خيلى نگران شدم و به تشويش و اضطراب افتادم. به فکر فرو رفتم که خدايا چه کنم؟ تکليفم چيست؟ چطور و به چه بهانه‏اى از اين مخمصه رها شوم؟ هر چه فکر کردم راه به جايى نبردم. آخر به اين نتيجه رسيدم که بايد حالت عادى داشته باشم، صلاح نيست از ماشين پياده شوم، اگر او شک کند و سوء ظنش برانگيخته شود وضع از اين هم بدتر خواهد شد. ناگهان به ياد نان قندی‌ها و اعلاميه‏هاى بين آن افتادم، حدس زدم که به آنها نگاه مى‏کند. بنابراين بيشتر نگران شدم. هر طورى بود به خودم مسلط شدم. وقتى که او برگشت، ديگر از آن روحانى خبرى نبود، قيافه‏اش تغيير کرده بود. عبا و عمامه را برداشته و کاپشن و شلوار لى پوشيده بود و موى سرش را نيز مرتب و شانه کرده بود و بوى عطر مى‏داد. ديگر «اشهد»م را خواندم. خودم را دستگير شده و اسيرش ديدم، فکر کردم که او مأمور ساواک در لباس مبدل بوده است. در آن موقعيت فکر مى‏کردم که چگونه به دوستان و برادران اطلاع دهم که دستگير شده‏ام، تا آنها نيز گرفتار نشوند. ولى چاره‏اى نبود، نتيجه‏اى از اين افکار نمى‏گرفتم. گفتم توکل بر خدا؛ مى‏رويم ببينيم چه پيش مى‏آيد. ديگر هوا روشن شده بود. به نزديکى تهران رسيديم. او سر صحبت را باز کرد و پرسيد: «چرا از من نپرسيديد که چرا لباسم را عوض کردم؟» گفتم: «مگر من فضولم، چه کار به لباس شما دارم.» گفت: «نه، تعجب نکن، من روحانى‏ام، ولى دوست دارم به سينما بروم و تفريح کنم؛ و روزهاى آخر هفته را به تهران مى‏آيم، و بعد از ديدن چند فيلم دوباره به قم برمى‏گردم. شما چى؟ با سينما چطوريد؟» احساس کردم فرجى شد. حدس زدم هنوز متوجه اعلاميه‏ها نشده است، از رفتارش پيدا بود. فرصت خوبى بود. با زيرکى پاسخ دادم: «خب من هم بدم نمى‏آيد گاهى سينما بروم.» بدون مقدمه پيشنهاد داد: «پس وقتى به تهران رسيديم، بيا با هم به سينما برويم.» تيرم به هدف خورده بود. گفتم: «من بايد بروم بچه‏ها را به مدرسه بفرستم، الآن نمى‏توانم به سينما بيايم.» گفت: «عيب ندارد، اگر مايل هستى قرارى با هم بگذاريم.» گفتم: «باشد، اين طور بهتر است!» پرسيد: «کجا و چه وقت؟» گفتم: «امروز عصر ساعت 4، ميدان شوش جلو سينما، شما آن‏جا بايستيد تا من بيايم.» او خوشحال شد و گفت: «باشد.» بعد به راهش ادامه داد. وقتى به ميدان شوش رسيديم گفتم: «من همين جا پياده مى‏شوم.» گفت: «نه! بنشين مى‏رسانمتان.» گفتم: «نه، بهتر است اين‏جا پياده شوم و با سوارى خطى به منزل بروم. اگر کسى ببيند من با شما هستم، خوب نيست. البته اگر شما لباس روحانى داشتيد، عيبى نداشت. اما اين جورى اگر کسى، دوستى، آشنايى و يا فاميلى ما را ببيند، برايم مشکل پيش مى‏آيد.» خلاصه در ميدان شوش ماشين را نگه داشت و صندوق جلو را باز کرد و من نان قندی‌ها را برداشتم و راه افتادم. هنگام رفتن، هرلحظه، انتظار مى‏کشيدم که ساواک و مأموران احاطه‏ام کرده دستگيرم کنند؛ ولى خبرى نشد. سوار اتوبوس شدم. مطمئن شدم که کسى تعقيبم نمى‏کند و آن فکر وقيحانه، چشم آن مأمور ساواک را بسته بود. گفتم: «الحمدللّه!» به منزل که رسيدم، اعلاميه‌ها را جاسازى و سريع با يکى از برادران تماس گرفته گفتم: «برايتان يک طعمه پيدا کرده‏ام» بعد آن‏چه را که گذشته بود شرح دادم. قرار شد حسابى او را ادب کنيم! زمان و مکان قرار را براى آنها مشخص کرده و گفتم: «خوب است يک گوش‏مالى درست و حسابى به او بدهيم، کتکى جانانه! اگر يک ساواکى هم کتک بخورد غنيمت است.» سرساعت مقرر به ميدان شوش رفتم، در حالى‏که برادران دورادور مراقبم بودند. ساواکى مزبور خيلى تميز و مرتب در محل تعيين شده منتظرم بود. به طرف او رفته سلام دادم. در حال ‏احوالپرسى يکى از برادران از راه رسيد، و طبق نقشه به صورت من از روى چادر سيلى زد که «آبجى! اين‏جا چکار مى‏کنى؟! با اين مرديکه چکار دارى؟!» و بعد با ساواکى دست به يقه شد. حالانزن، کى بزن! من هم به کنارى آمده و سوار ماشين يکى ديگر از برادران شدم و بازگشتم. کتک‌کارى بين آن دو به حدى مى‏رسد که پليس وارد قضيه شده و هر دو را به کلانترى مى‏برد. آن برادرمان مى‌گويد: «اين مردک خواهر مرا اغفال کرده و...» رئيس کلانترى او را به بيرون از اتاق هدايت، و بعد با آن ساواکى صحبت مى‏کند. اين‏که چه گفتند و چه شنيدند معلوم نشد. اما بعد آن برادر را صدا کرده مى‏گويد: «من صلاح مى‏بينم شما رضايت بدهيد. بالاخره خواهر شما هم شوهر دارد، بچه دارد، جوان هم هست، برايش حرف درمى‏آيد و...» به هر حال قضيه فيصله مى‏يابد و ما خشنود بوديم که توانسته بوديم حال يک ساواکى مزدور را جاآورده تنبيه‏اش کنيم. برادرى که خود را در اين ماجرا دخيل کرد نامش «حميد» بود که در آستانه پيروزى انقلاب به شهادت رسيد. برگرفته از کتاب خاطرات مرضیه حدیدچی(دباغ)

انفجار نور

پس‏از ورود حضرت امام، مدرسه رفاه، مرکز هدایت و رهبرى نهضت شد. گرچه من ناتوان از هم‏پایى با سایر دوستانم بودم، ولى احساس کردم که نباید نشست و از بار مسئولیت شانه خالى کرد. شاید بتوان با همین‏حال، کار کوچکى صورت داد. به طرف مدرسه رفاه رفتم. جلو مدرسه، مردم ازدحام کرده بودند. حرکت سخت و گاه ناممکن بود. آنچه که برایم در نگاه اول خیلى جالب بود، حرکتهاى تبلیغاتى گروه مسعود رجوى و موسى خیابانى و اعضا و هواداران سازمان به‏اصطلاح مجاهدین بود. در آنجا افراد مختلفى را دیدم چون شهید حاج‏مهدى عراقى، ابراهیم یزدى، عباس‏آقا زمانى (ابوشریف)، جواد منصورى و... در این میان دیدار مجدد ابوشریف برایم جالب بود. او به‏تازگى وارد کشور شده بود. به من گفت: «احمد! هر یک از بچه‏هاى انقلابى و مبارز، پیر و جوان را که مى‏شناسى معرفى کن، کار زیاد است. به بچه‏هاى مطمئن نیاز داریم.» اداره کلاس آموزش نظامى و دفاعى تحت‏نظر او بود. به‏غیر از وى، جواد منصورى، محمد منتظرى و عباس دوزدوزانى نیز هر یک عهده‏دار وظایف و مسئولیتهایى بودند. افراد را براى کارهاى نظامى آماده مى‏کردند و با پاس و گشتهاى انتظامى، منطقه اطراف مدرسه را تحت‏حفاظت و امنیت خود داشتند. از من کارى برنمى‏آمد، فقط در محیط مدرسه حضور داشتم و دوستان هر کارى را که با وضعیت جسمانى من مناسب بود، احاله کرده و من با جان و دل آنها را انجام مى‏دادم ازجمله کارهاى ادارى و نوشتارى. پنجشنبه، 19 بهمن، همافرها به دیدن حضرت امام آمدند. من پس از دیدار، همان‏شب به منزل مادرزنم در سرآسیاب دولاب، خیابان باغچه‏بیدى رفته بودم. فرداى آن روز، جمعه، ساعت حدود 10 صبح از آنجا خارج شدم، به سه‏راه سلیمانیه رسیدم، در ضلع شمالى آن، خیابان فرح‏آباد (پیروزى) خیلى شلوغ بود. مردم به پادگان فرح‏آباد حمله کرده و یک تانک را هم در خیابان به آتش کشیده بودند. اوضاع عجیبى بود، خیابان را دود و آتش و سنگ فراگرفته بود. به‏سمت در بزرگ پادگان رفتم، مردم به صف ایستاده بودند. پرسیدم: «چه خبر است؟» گفتند: «کسانى که برگ خاتمه‏خدمت دارند مى‏توانند اسلحه بگیرند.» باورم نمى‏شد، مگر چنین امرى ممکن بود؟! چرا سلاحها را در اختیار مردم مى‏گذارند؟ جواب دادند که دیشب گاردیها به همافرها حمله کرده و با آنها درگیر شدند و اسلحه‏خانه پادگان را در دست گرفتند. مردم هم به کمک همافرها آمده و به‏پادگان حمله کرده و آنجا را از دست گاردیها گرفتند. کسانى که مردم را تسلیح مى‏کردند خود همافرها بودند و به هر کسى که کارت پایان‏خدمت داشت، سلاح مى‏دادند. من سریع خود را به اولین باجه‏تلفن سالم(!) رساندم و با مدرسه رفاه تماس گرفتم، ندانستم که چه‏کسى پشت خط است. گفتم: «برادر مى‏دانى چه‏خبر است؟... خیانت.» گفت: «خیانت! چه‏خیانتى؟» گفتم: «دارند به مردم اسلحه مى‏دهند، دارند آشوب مى‏کنند.» گفت: «مردم خودشان اسلحه مى‏گیرند، براى جنگ با گاردیها نیاز به اسلحه دارند.» بعد گفت که هیچ توطئه‏اى هم نیست، با دست‏خالى که نمى‏شود با گاردیها جنگید. پس از نیم‏ساعت دوباره به صحنه برگشتیم، دیدم تمام پشت‏بامهاى اطراف را با کیسه‏هاى شنى و خاک، سنگر بسته‏اند. در همین میان مینى‏بوسى از راه رسید. تعدادى با چوب و چماق از داخل آن بیرون آمدند. در میان آنها هادى غفارى بود. او درحالى که سلاح خودکار یوزى در دست داشت، پیشاپیش مردم حرکت مى‏کرد. دقایقى بعد زد و خورد میان گارد و مردم آغاز شد. این حرکت مردم نفس عوامل رژیم را به‏شماره انداخته بود. درهاى زندانهایکى پس از دیگرى گشوده مى‏شد. پادگان لویزان هنوز مقاومت مى‏کرد. ما هم به فعالیت خود در مسجد محل ادامه مى‏دادیم. خبر رسید که بچه‏ها نیاز به کمک دارند. چند نفر جمع شده چند اسلحه با خود برداشتند و به طرف لویزان حرکت کردیم. نزدیک لویزان، دیدیم مردم، دسته‏دسته به‏طرف پادگان درحرکتند. وقتى به‏پادگان رسیدم، صداى چند شلیک هوایى را شنیدم. دیدم مردم را دارند از پادگان بیرون مى‏کنند و در را مى‏بندند. پرسیدم: «چه شده؟» گفتند: «دیر آمدید! بچه‏ها پادگان را گرفتند، مى‏خواهند از هرج‏ومرج جلوگیرى کنند.» گفتم: «الحمدلله!» و بعد رادیو، تلویزیون سقوط کرد. صدایى در فضاى ایران طنین‏انداز شد: «توجه! توجه! این صداى انقلاب ایران است. صداى ملت ایران.» برگرفته از کتاب خاطرات احمد احمد

ضیافت آبگوشت مرغ به افتخار شهید مطهری در نوفل لوشاتو

مرضيه دباغ که در دوره حضور امام خميني در نوفل لوشاتو همراه همسر امام بود در گفت و گو با خبرآنلاين درباره جلسات سري که در فرانسه با حضور امام خميني برگزار مي شد گفت: آن زمان تلاش می‌شد تا خیلی چیز‌ها سری باقی بماند و یک دیدار معمولی جلوه کند. آن زمان شهید مطهری و خلخالی و... تشریف آورده بودند و با امام دیدار کردند. وي افزود: در آن زمان روزی خانم[همسر امام خميني] به دیدن یکی از بستگان خود رفته بودند. امام من را صدا کردند و فرمودند:" خواهر طاهره به این آقایان بگویید که نهار پیش ما بیایند." من این خبر را به آقایان مطهری و... دادم. مرضيه دباغ با اشاره به اينکه آن روز آبگوشت مرغی را که برای امام درست کرده بودم به پنج قسمت تقسیم کردم گفت: علت درست کردن آبگوشت مرغ به این خاطر بود که آنجا گوشت حلال به سختی پیدا می‌شد. وي افزود: زمانی که آبگوشت‌ها را گذاشتم امام گفتند:" ناهار خودتان را برداشتید." من گفتم :" من با اجازه شما به آن ساختمان می‌روم." امام گفتند:" نمی‌شود باید از همین غذا بخورید." امام دستور دادند که یک ظرف بیاورید و از هرآبگوشت یه مقدار برداشتند و آبگوشت را به شش قسمت تقسیم کردند. امام دقت نظر بسیاری در این مورد داشتند از سوی دیگر عنایت خاصی به شهید مطهری داشتند که ایشان را ناهار مهمان کردند. دباغ با اشاره به اينکه در ساختماني که همراهان حضور داشتند همیشه تعداد زیادی تخم مرغ را آب پز می‌کردیم که به هرفرد به همراه یک نصفه نان فرانسوی و گوجه داده می‌شد گفت: در آن زمان ما آنقدر تخم مرغ آب پز کردیم و به مهمانان دادیم که خبرنگاران خارجی از ما سوال می‌کردند که تخم مرغ نماد چه سمبلی در مذهب شما است که ما در جواب می‌گفتیم که نماد هیچ چیز نیست و فقط به دلیل ارزانی اینقدر مورد استفاده قرار می‌گیرد. منبع: سایت خبرآنلاین

صبح بیداری

یک تصمیم فوق‌العاده

بین دو رژیم حاکم بر ایران و عراق توافقنامه‌ای در الجزایر امضا‌ شد. یعنی مذاکراتی با وساطت بومدین بین شاه و صدام به عنوان نماینده عراق در الجزایر انجام شد و دو رژیم تصمیم گرفتند از ادعاهایی صرف‌نظر کرده و نسبت به موجودیت یکدیگر، مساعدت‌های لازم را داشته باشند، مخالفان یکدیگر را کنترل کنند و در کشورشان اجازه فعالیت به آنها ندهند. به دنبال آن موافقت‌نامه مخالفان دو رژیم در هر کشور تحت نظر قرار گرفتند و فعالیت‌هایشان کنترل شد. البته برخی از آنها هجرت کردند و برخی دیگر که از گذشته اقامت گزیده بودند و ناگزیر از ماندن بودند، در آن‌جا ماندند. طیف کنفدراسیون دانشجویان خارج از کشور(طیف چپ)، جبهه ملی دوم، چریکهای فدایی خلق، مجاهدین خلق و.... این گروه‌ها نوعاً از عراق رفتند. البته کمابیش سعی می‌کردند با امام خمینی(ره) ارتباط داشته باشند و با یاران امام و روحانیون مبارز هم ارتباطاتی داشتند. گاهی نیز موفق می‌شدند به خدمت امام برسند. مثل عناصر جبهه ملی، نمایندگان اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور. این گروه‌ها رفتند، اما ما عده‌ای از روحانیون همراه امام، ماندیم و دولت عراق کاملا کنترل می‌کرد تا جلوی هر فعالیت علیه رژیم شاه را بگیرد. البته امام شرایط خاصی داشت؛ زیرا ایشان با توافق رژیم شاه به عراق تبعید شده بودند و رژیم شاه اصرار داشت ایشان در عراق بمانند، اما کنترل شوند و جلوی فعالیتهای سیاسی شان گرفته شود. اما امام سعی می‌کردند به وظایف خود عمل کنند و تحت تاثیر هیچ فشار یا شرایطی قرار نمی‌گرفتند که از فعالیت‌های مورد تشخیص‌شان خودداری کنند. ایشان بنا به مناسبت‌ها، ملاقات‌ و مصاحبه می‌کردند و اعلامیه می‌نوشتند. البته به دلیل حرمت و موقعیت مذهبی بالایی که داشتند معمولا تحمل می‌شدند و جلوی ایشان گرفته نمی‌شد؛ اما از انعکاس کارهای ایشان جلوگیری به عمل می‌آمد. مثلا اگر اعلامیه‌ای می‌نوشتند، امکان توزیع آن در عراق نبود(مگر به صورت مخفی و دور از چشم مسئولان). این فعالیت‌ها بدین سبک ادامه یافت تا اینکه مبارزات مردم اوج گرفت و به یک جهت تعیین کننده سوق داده شد. اما با فوت حاج آقا مصطفی خمینی بیشتر اوج گرفت. اینجا بود که رژیم شاه برای ممانعت از تاثیرگذاری امام در جریانات مبارز و پیشگیری از فعالیت‌های ایشان، به رژیم عراق متوسل شد و مدعی شد که ما با هم توافق داشتیم که اجازه ندهید مخالفان سیاسی ما فعالیت کنند. اما رهبر مخالفان، علنا در عراق کار خود را می‌کند و شما باید او را کنترل کنید. به همین دلیل مسئولان عراقی از امام وقت ملاقات خواستند. آنها به امام پیشنهاد مذاکره دادند و سعدون شاکر از مسئولان عالی امنیتی عراق و عضو شورای انقلاب عراق، توسط من از امام وقت ملاقات خواست که ایشان هم وقتی را تعیین فرمودند. یک روز عصر که نجف خلوت بود، شاکر با همراهی رئیس اوقاف نجف (کردی بود که فارسی می‌دانست) و رئیس امنیت نجف خدمت حضرت امام رسیدند. او خیلی با ادب و احترام برخورد کرد و گفت که ما مطلعیم شما یکی از شخصیت‌های بزرگ مبارزه با استعمار و دیکتاتوری هستید و ما حرمت شما را حفظ می‌کنیم. اما شما می‌دانید که ما با رژیم شاه توافقاتی داریم و قول داده‌ایم که فعالیت گروه‌های مخالف علیه یکدیگر را کنترل کنیم و شما اجازه دهید نسبت به تعهداتی که داریم وفادار باشیم. در ضمن فعالیتهای علنی را انجام ندهید و اگر اعلامیه‌ای دارید اجازه دهید در بیرون از عراق منتشر شود و فرمایشات شما را در خارج از عراق تکثیر کنند. یعنی می‌خواست بگوید محل دیگری را برای انعکاس فعالیت‌های مبارزاتی‌تان انتخاب کنید تا رژیم شاه فکر نکند با شما مساعدتی می‌شود. قبل از آن هم در مورد من از امام پرسیدند؛ که این فرد از طرف شما به ما مراجعه می‌کند و آیا شما او را تایید می‌کنید؟ امام هم گفتند: بله! از همان زمانی که آنها از طریق مرحوم حاج آقا مصطفی پیغام دادند که ما می‌توانیم یک موج رادیویی در اختیار شما بگذاریم، من اگر مشکلی برای دوستان‌مان پیش می‌آمد و گرفتار می‌شدند با توجه به آشنایی که داشتم و سخنگوی روحانیت مبارز بودم به سراغ مسئولان امنیتی عراق می‌رفتم تا مشکل را حل کنند. بعد از آن درخواست، امام فرمودند که «من نمی‌خواهم برای شما معذوریتی ایجاد شود و شما تعهدات‌تان را در مقابل ایران انجام دهید. البته من نمی‌خواهم از انجام آنچه را که تشخیص می‌دهم وظیفه است، خودداری کنم؛ ملت ما در حال مبارزه است و همه آنها در داخل و بیرون زندان مبارزه می‌کنند و در مقابل رژیم شاه ایستاده‌اند. صحیح نیست که در پیروی از من فعالیت کنند و به زندان بروند؛ اما من ساکت باشم. لذا من ناگزیر هستم فعالیت خود را ادامه دهم؛ اما اگر برای شما محذوریتی هست، من خارج می‌شوم». شاکر گفت: مثلا کجا می‌روید؟ امام گفتند: «جایی که تحت تاثیر ایران نباشد». تعبیرشان شبیه این بود که جایی می‌روم که مستعمره ایران نباشد. این پاسخ برای آنها خیلی گران بود، اما شاکر مجدداً با ادب گفت ما شما را درک می‌کنیم و از لحاظ فکری در کنار شما هستیم؛ اما از نظر تعهدات‌مان ناگزیر هستیم اجازه ندهیم شما فعالیت کنید، اما نمی‌خواهیم از عراق بروید. خواهش ما این است که مدتی رعایت مسائل میان ما و ایران را بکنید و تحمل کنید. اما امام مجددا گفتند: «نمی‌توانم از تشخیص‌ام صرف‌نظر کنم و ناگزیرم به وظایفم عمل کنم و شما هم به وظایف‌تان عمل کنید؛ ما هم ناگزیر از عراق خارج می‌شویم». طبیعتاً شاکر پیام خود را به امام رساند و پاسخ خود را به روشنی گرفت. به دنبال آن، عراق تضییقاتی را برای امام فراهم کردند و مراجعین به بیت امام را به بهانه خطر سوء قصد دشمنان دستگیر می‌کردند یا جلوی آنها را می‌گرفتند. وقتی امام این رفتار را دیدند، عکس‌العمل نشان دادند و در خانه تحصن کردند. یعنی تدریس را متوقف کردند، برای نماز جماعت به مسجد نمی‌رفتند و زیارت حرم امیرالمومنین(ع) را نیز دیگر نرفتند. فاصله منزل امام و مسجد یک خیابان، حدود 6-5 متری بود. فاصله با حرم و مسجد آقای بروجردی که نماز می‌خواندند هم خیلی کم بود. بعد از آن هم عراقی‌ها آمدند و نگران بودند. زیرا از جانب تشکل‌های خارج از کشور مانند انجمن اسلامی دانشجویان خارج و.. از کشور تحت فشار بودند و به دست و پا افتادند؛ عراقی‌ها می‌گفتند که این فشارها برای حفاظت از شماست و نگرانیم که به شما اسائه ادب یا سوء قصد شود و ما می‌خواهیم که ما را درک کنید. در آن شرایط برای چند تن از یاران امام هم گرفتاری پیش آمد که با این اوصاف امام پاسپورت‌شان را دادند و گفتند که خروجی بگیرید. من پاسپورت ایشان و مرحوم حاج احمد آقا را پیش مسئولان امنیتی عراق بردم و گفتم که آقا می‌خواهند از عراق خارج شوند. آنها پیغام دادند که شما مقیم قانونی اینجا هستید و هنگام خروج، اداره گذرنامه مجوز خروج می‌دهد. اینجا بود که امام پاسخ روشن گرفتند و فهمیدند که آنها آماده خروج ایشان هستند. طبیعی بود که در آن زمان اجازه نمی‌دادند ایشان به سوریه بروند، زیرا روابط‌شان بسیار تیره بود و بنا بود که ابتدائا به کویت و سپس سوریه بروند. البته برای جاهای دیگر، با دوستان انجمن‌های اسلامی دانشجویان بحث‌ها و پیشنهاداتی (از جمله الجزایر) بود. آقای محتشمی‌پور هم به سوریه رفتند تا پیام امام را منتقل کنند. از سوی دیگر، مرحوم سید عباس مهری که نماینده امام در کویت بودند هم به دستور ایشان مقدمات حضور و دعوت‌نامه برای امام و حاج احمد آقا را فراهم کرده بودند. مسئولان کویتی هم موضوع را نفهمیده بودند. زیرا فامیلی امام در پاسپورت و شناسنامه ایشان «مصطفوی» بود. پسر آقای مهری هم با اتومبیل و دعوت نامه‌ها به نجف آمد تا آنها را همراه خود ببرد. من هم به اداره گذرنامه نجف رفتم تا مجوز خروج بگیرم. روابط من با مسئولان آنجا هم بسیار صمیمانه بود؛ تا جایی که فرم خروج را خودم پر کردم و حتی مهر خروج را هم خودم زدم. برای این که آنها متوجه نشوند برای چه کسی خروجی صادر می‌کنند، پاسپورت چند تن از دوستان را لابه لای پاسپورت امام و احمد آقا گذاشتم که همه را مهر زد. یعنی برای این دو بزرگوار طوری خروجی گرفتم که مسئول صدور برگه خروجی‌های نجف متوجه نشد برای چه کسی خروجی صادر کرده است. بعد هم خودم پرونده‌ها را در قفسه گذاشتم! اما شب موضوع را به احمد آقا گفتم؛ زیرا مسئولان امنیتی دنبال این بودند که ببینند امام چه تصمیمی می‌گیرند. به ایشان گفتم که به چند دلیل صلاح می‌بینم که موضوع را به مسئولان عراقی اطلاع دهید؛ اول اینکه از نظر نزاکت، میهمان اینها بوده‌ایم و بدون اطلاع نرویم. دوم اینکه از لحاظ امنیتی، اگر اتفاقی بیفتد آنها ما را ملامت می‌کنند و بهتر است که ما از قبل بگوییم که شما عازم هستید تا اتفاق نسنجیده‌ای نیفتد. حاج احمد آقا فکری کرد و پسندید؛ من همان شب به ابوسعد مسئول امنیت نجف زنگ زدم و گفتم «سماحة السید اراده فرموده‌اند که فردا از نجف خارج شوند». گفت: کجا؟ گفتم عازم کویت هستند. گفت: مگر ویزا گرفته‌اند؟ گفتم: دعوت نامه دارند. گفت: مگر شما خروجی گرفته‌اید؟ گفتم: بله! من برای ایشان و پسرشان خروجی گرفته‌ام و شما بدانید. خیلی تعجب کرد که تاکنون در جریان کار قرار نگرفته بود و مقدمات کار به این زیبایی انجام شده است. آنها هم لحظه به لحظه تحت فشار رژیم شاه برای کنترل امام بودند و بعدها فهمیدیم که عراقی‌ها مایل به خروج نبودند. هنگام سحر امام به حرم امیرالمومنین(ع) رفتند و با حضرت امیر(ع) خداحافظی کردند. حال و هوای ویژه‌ای داشت. امام با حالت معنوی و خلوص ویژه‌ای زیارت را انجام دادند و پس از زیارت، با ایشان خداحافظی کردند. بلافاصله بعد از نماز صبح هم سوار بر اتومبیل به سوی مرز بصره رفتیم. خانواده امام و حاج احمد آقا خبر داشتند. منتها من و دوستان که همراه امام می‌رفتیم، به خانواده‌هایمان اطلاع نداده بودیم و آنها تصور می‌کردند که ما مثلا به زیارت کاظمین یا سامرا می‌رویم. امام سوار ماشین آقای مهری شدند. چند نفر از ما هم سوار ماشین دوستان شدیم، چند ماشین کرایه‌ای هم بود. نیروهای امنیتی هم با ماشین قافله ما را اسکورت می‌کردند. وسط راه برای صرف صبحانه توقف کردیم و چای همراه با نان، پنیر، سبزی و مغز گردو خوردیم. بعد از آن هم حرکت کردیم. عکسی هم از امام وجود دارد که در حال وضو گرفتن در بیابان هستند. آن عکس مربوط به نماز ظهر و عصر در مسجد محله زبیر از شهرک‌های اطراف بصره است. امام گفتند اگر در آنجا نماز جماعت بود، به آنها اقتدا می‌کنیم، اگر هم نبود، خودمان می‌خوانیم. تا اینکه به مرز بصره رسیدیم. فاصله مرزبانی عراق با کویت، نسبتا طولانی(حدود یک کیلومتر) بود. بین آنها هم تپه بود. یعنی وقتی ماشین از مرز عراق به کویت می‌رفت، ماشین پشت تپه می‌رفت و ما نمی‌دیدیم که آیا مسافر به داخل کویت رفت یا خیر. لذا احتیاطاً لحظات طولانی را ماندیم تا مطمئن شویم ایشان به کویت وارد شده‌اند. همراه امام هم آقایان حاج احمد آقا، فردوسی پور، املایی و دکتر یزدی بودند. شب قبل از هجرت، دوستان تصمیم امام را به دکتر یزدی اطلاع داده بودند. زیرا انجمن‌های اسلامی دائم با امام در تماس بودند و ایشان هم به عنوان یکی از بلندپایگان این تشکل، هم نگران بود و هم مترصد بود که همراه امام بیاید. وجود ایشان در آن سفر هم انصافا مغتنم بود. از لحاظ تجربه و ارتباطاتی که می‌توانست برقرار کند. به خصوص بعد هجرت از عراق و آشنایی با زبان‌های خارجی عنصر آگاه و خوبی بود که می‌توانست مفید باشد. در مرز کویت و عراق، آنها مانع بازگشت دکتر یزدی [به عراق] شدند. اما امام تاکید کردند که ایشان باید برگردد و حتی تهدید کردند که اگر مساعدت نکنید من مصاحبه و این موضوع را اعلام می‌کنم. در نهایت آقای یزدی برگشتند. وی عنصر صاحب نظر، همراه و درعین حال علاقه‌مند و خیر‌خواه بوده است و مایل بوده که نظراتش را با صداقت بیان کند. اما آنچه مهم است تصمیم گیری نهایی است. تصمیم را امام گرفت و انتخاب نهایی را امام می کردند. خلاصه اینکه ما بعد از گذشت بیش از نیم ساعت به نجف برگشتیم و چون شب قبل هم نخوابیده بودیم و از یک روز قبل آن هم آرامش نداشتیم و مسافت زیادی را هم رانندگی کرده بودیم. من یادم است که هنگام رانندگی گاهی اوقات پلکهایم روی هم می‌رفت و وسط راه، آبی به صورت می‌زدیم. وقتی رسیدیم به بیرونی امام که آقای رضوانی آن را اداره می‌کرد، دیدیم ایشان با نگرانی گفت که گویا مسئولان کویتی امام را راه نداده‌اند و ایشان برگشته‌‌اند. آقای املایی زنگ زدند و گفتند ما در بصره هستیم. تمام خستگی راه به تن ما نشست و اضطراب زیادی پیدا کردیم. هنگام بازگشت به منزل، دیدم که ماموران امنیتی منتظر من هستند. گفتند که ابوسعد تو را کار دارد. من بلافاصله نزد او رفتم و او گفت که می‌دانید مسئولان کویتی سید را راه نداده‌اند و او الآن در بصره است تا فردا صبح از آنجا با هواپیما به بغداد می‌رود تا به نجف بیاید. شما موظف هستید که فردا در فرودگاه بغداد با ایشان ملاقات کنید، به ایشان بگویید اگر می‌خواهید در نجف بمانید نباید هیچ کس را به حضور بپذیرند و هیچ نوع فعالیت سیاسی داشته باشند. وقتی او این جمله را گفت، من در حالی که از قبل خیلی خسته و ناراحت بودم، خداوند تفضل کرد و چیز خوبی بر زبانم جاری شد؛ گفتم که من مطمئنم سید به نجف برنخواهد گشت و از عراق هجرت خواهد کرد و آن چیزی که در مرز عراق و کویت بر ایشان گذشته، مشابه آن چیزی است که بر رسول‌الله(ص) در مکه رفت. می‌دانید که کفار در مکه بر پیغمبر(ص) سخت گرفتند و ایشان به طائف پناه برد. اهالی طائف هم پیغمبر را نپذیرفتند و به آن بزرگوار جفا کردند؛ ایشان به مکه برگشتند، ولی در آنجا نماندند و هجرت کردند تا اینکه پیروزمندانه به مکه بازگشتند. آنچه که در مرز کویت به امام رفت، مانند کاری بود که اهالی طائف با پیامبر کردند و مطمئنم همان‌طور که پیامبر در مکه نماندند، امام هم در عراق نخواهند ماند و هجرت خواهند کرد. او گفت یعنی تو فکر می‌کنی ما کفار قریش هستیم؟ من هم پاسخ دادم نمی‌دانم؛ من آنچه را که اتفاق افتاده، تشبیه تاریخی می‌کنم و به هر حال شما بر ایشان سخت گرفتید. او گفت من می‌دانم که تو الان خسته و افسرده هستی و حق می‌دهم که ناراحت باشی. لذا آنچه گفتی را بر خود نمی‌گیرم؛ اما تو وظیفه داری فردا اول وقت این پیام را به امام برسانی. رژیم عراق وقتی مطلع شد امام عازم کویت است به مسئولان ایرانی اطلاع داد و آنها هم به دولت کویت گفتند. در واقع ایران کاری کرد که امام ناگزیر از ماندن در عراق شود. من در فرودگاه بغداد منتظر بودم پرواز امام بنشیند؛ دیدم که ایشان را به پاویون فرودگاه بردند. به سوی ایشان رفتم و دست‌شان را بوسیدم. خیلی هم متاثر بودم، به خصوص آن‌که اخبار رادیو ایران را شنیده بودم که شریف امامی از سخت گرفتن بر امام ابراز تاسف کرده و گفته بود ایران وطن ایشان است. یعنی از آن جریان سوء استفاده کرده بود. این خبر را به عرض امام رساندم که اعتنا نکردند؛ شاید هم قبلا شنیده بودند. پیغام ابوسعد را هم به ایشان رساندم و ایشان پاسخ مرا تایید کرده، گفتند بله تو درست گفتی، ما بنا داریم که عراق نمانیم، بنا به هجرت داریم و تصمیم داریم به پاریس برویم. اما چون پرواز پاریس فرداست، امشب در بغداد می‌مانیم و فردا می‌رویم. دلایل اصلی انتخاب پاریس یکی این بود که برای ایرانیان ویزا نمی‌خواست. دیگر این که از لحاظ افکار عمومی و فضای سیاسی و رسانه‌ای آزادی‌ها و امکانات ویژه‌ای وجود داشت که با بهره‌گیری از آنها می‌توان فعالیت‌های مطلوبی را سامان داد. عراقی‌ها وقتی از تصمیم امام مطلع شدند، امام را به یکی از هتل‌های پنج ستاره بغداد به نام «دارالسلام» در خیابان سعدون که خاص میهمانان خارجی بود، بردند و یک طبقه را برای امام و همراهان‌شان اختصاص دادند. هتل بسیار مجللی بود که مسئولان و خدمتکاران آن به زبان انگلیسی صحبت می‌کردند. من خاطرم هست که امام با آسانسور بالا نرفتند. تقریبا به نوعی نشان دهنده این بود که سالم هستند و نیازی به آسانسور ندارند. 3‌، 4 طبقه بالا رفتند. رئیس هتل و سرمهماندار که فرد با شخصیت و جنتلمنی بود با ادب نزد امام بودند و انگلیسی صحبت می‌کردند که دکتر یزدی آن را ترجمه می‌کردند. او منوی غذا را نزد امام آورد و به ایشان گفت ما آمده‌ایم که ببینیم شما چه غذایی میل می‌کنید؟ امام فرمودند که اگر ماست و نان تازه هست، می‌خورم؛ کشمش هم همراهم هست. شام من همین است! رئیس هتل خیلی تعجب کرد که فردی در این سطح که مسئولان عراقی اصرار دارند پذیرایی خوب و در بالاترین سطح امنیتی از او انجام شود، شام او این‌گونه است. خلاصه، نان و ماست تهیه شد، اما ما همراهان به رستوران رفتیم. در آن شب امام دو برنامه را اجرا کردند. یکی استحمام بود که حاج احمد آقا می‌خواست حوله‌ها را از کیف در بیاورد که امام گفتند نمی‌خواهد و در اینجا حوله هست و من خودم را با همین‌ها خشک می‌کنم. یعنی احتیاط نکردند که حوله‌های هتلی که همه در آن انگلیسی حرف می‌زنند و مهمان خارجی دارد شاید پاک نباشد؛ زیرا بالاخره عراق یک کشور اسلامی است. امام به نظافت اهمیت می‌دادند، اما وسواس نداشتند. ایشان اراده کردند که برای زیارت به کاظمین مشرف شوند. ما به مسئولان امنیتی اطلاع دادیم که این‌گونه است. آنها گفتند ما نگرانیم که به امام جسارتی شود؛ امام فرمودند که شما نگران من نباشید، اشکالی ندارد و من می‌روم. آنها هم تسلیم شدند و ما را همراهی کردند. وقتی امام وارد صحن شدند مردم امام را شناختند و دور ایشان را گرفته و دست‌بوسی کردند. بعد از دعا و نماز و عرض ارادت به جوادین(ع) هم برگشتیم. تا این که فردا صبح برای پرواز رفتیم. هواپیمای «العراقیه» دو طبقه بود که طبقه بالا را برای امام و همراهان خالی کرده بودند. مسئول امنیتی بغداد به سراغ من آمد و گفت که شما در لحظه آخر سوار شدن امام و قبل از کنار کشیدن پلکان، می‌روی و به امام پیغامی را می‌دهید. قبل از آن، من به آنها پیشنهاد داده بودم که از امام بدرقه رسمی کنید. زیرا هنگام ورود امام به بغداد از ترکیه، در زمان عبدالرحمن یا عبدالسلام عارف، وزیر مشاور در امور جوانان به استقبال رسمی امام آمده بودند و امام هم اعتنا نکرده بودند. زیرا می‌خواستند بگویند که من مهمان رسمی نیستم و مهاجر هستم. آنها هم عرض ادب کرده و گفته بودند شما مهمان هستید، وقتی هم استقبالی از امام ندیده بودند، رفته بودند. من گفتم که بعد از 14 سال تعبیر خوشایندی دارد که امام را بدرقه رسمی کنید. در ذهن خودم دو نکته را در این کار در نظر گرفته بودم؛ یکی اینکه از نظر روحی برای امام که اکنون یک تصمیم فوق العاده بدون آینده روشن می‌گیرد و احتمالا نگرانی دارند، دلگرم کننده است. دوم این‌که این کار برای مسئولان ایرانی انعکاس دردناکی خواهد داشت. زیرا شخصیتی که از او هراس و کینه عمیق دارند، شخصیت محبوبی است که از او بدرقه رسمی می‌شود. آن مسئولان عراقی رفت و سوال کرد؛ گفت نمی‌شود! سپس آن پیغام را به من گفت و آن این بود که اگر دولت فرانسه شما را نپذیرفت دیگر به عراق برنگردید. پیغام خیلی بدی بود؛ من به او گفتم که شما می‌دانید من به ایشان علاقه‌مندم و مایل نیستم ایشان حرکتی را انجام دهند که سرانجام آن اتفاق ناخوشایندی باشد؛ من این پیغام را به فرزند ایشان که کنارشان است و از تصمیمات‌شان مطلع است منتقل می‌کنم و اجازه دهید که پیغام را به امام نگویم، زیرا دسته گلی نیست که شما هنگام بدرقه به ایشان می‌دهید! او رفت و از مقامات مافوق سوال کرد و گفت که نه! باید پیغام را به خود ایشان بدهید. من به حاج احمد آقا گفتم اینها با کمال گستاخی این پیغام را داده‌اند، اما من نمی‌خواهم به امام بگویم. احمد آقا گفت که بله، به امام نگو زیرا ایشان افسرده می‌شود. من تصمیم داشتم که در آن لحظه که آنها مراقب بودند آیا پیغام را به امام می‌دهم یا خیر، چیز دیگری را به عرض امام برسانم. یاد آن جمله‌ای افتادم که در مرز کویت به ایشان گفته بودم. در لحظه خداحافظی و در حالی که متاثر بودیم دست ایشان را بوسیدیم و دعا کردیم و ایشان هم تک تک ما را مورد تفقد قرار دادند؛ با بغض گفتم که «و لاجعل‌الله آخر العهد منی لزیارتکم» (یعنی ان شاء الله آخرین دیدار ما نباشد). ایشان در فرودگاه بغداد (وقتی از بصره آمدند) هم گفتند که دعایت مستجاب شد. این بار هم دوباره پس از بوسیدن دست، به ایشان گفتم که آن جمله را دوباره تکرار می‌کنم. ایشان تبسمی کردند و گفتند امیدوارم هرچه خیر است پیش آید. مامور عراقی هم بعد از آن برخورد، گفت که پیغام را رساندی؟ گفتم، بله! گفت که امام چه گفت؟ گفتم، هیچی! دیدید که خندیدند! منبع: پایگاه خبری جماران

یورش به مدرسه فیضیه

روزنوشت روزهای پیروزی انقلاب

نوستالژی سال 57

رفته بودم مغازه برای خرید که سروصدایی از گوشه میدان راه‌آهن تهران بلند شد. ترسیدم. همهمه به فریاد وشعار تبدیل شد و صدای شکسته شدن شیشه‌ها و آژیر ماشین پلیس بلند شد. وحشت‌ کرده بودم. شنیدم که یک پیرمرد می‌گوید: خراب‌کارها بودند! بعدها فهمیدم که انقلابیون و مبارزان از سوی بلندگوی تبلیغاتی رژیم، خرابکار نامیده می‌شوند. این اولین آشنایی و تصویری بود که تابستان 57 از آغاز انقلاب به چشم دیدم. مهر ماه شد و رفتم کلاس اول؛ تمام فکر و حواس ما بچه‌ها به خطوط عجیب و غریبی بود که قرار بود با آن آشنا و باسواد شویم! همان زمان بحث آتش‌سوزی سینما رکس هم بود و هر کس شایعه‌ای از بزرگترها شنیده بود را یک کلاغ چهل کلاغ می‌کرد و به سمع و نظر بینندگان و شنوندگان عزیز می‌رساند! آبان 57 با دو خواهر بزرگ‌ترم رفتیم به یک امام‌زاده؛ جمعیت بی‌شماری جمع شده بودند و صلوات می‌فرستادند و بعد کم‌کم شعاری گفته شد و مردم شور گرفتند و بعد یکی فریاد زد: مرگ بر شاه! و بعد همه فریاد زدند: مرگ بر شاه! حیرت کرده بودم. آن‌ها داشتند به شاهی بد و بی‌راه می‌گفتند که تصاویرش همیشه از تلویزیون پخش می‌شد.همان شاهی که به ما یاد داده بودند بگوییم: خدا، شاه، ملت! همان شاهی که عکس خودش با آن تاج گنده و زر نشان به همراه یک مشت زن و بچه و خواهر و مادر ترگل ورگل با خنده‌های مصنوعی اول کتاب‌های درسی‌مان دیده می‌شد. همان شاهی که مجسمه‌هایش در میدان‌های اصلی شهرها بود و ما باید او را پدر تاج‌دار خطاب می‌کردیم. ناگهان صدای شلیک گلوله و بگیر و ببند بلند شد وملت مثل گله گرگ زده حب جیم بالا انداخته و الفرار! منم گریان و ترسیده میان شلوغی گم شدم و از ته دل شروع کردم به جیغ زدن و گریستن. دم‌پایی‌هایم گم شده. پابرهنه دویدم. خواهرانم را گم کرده بودن. چند ساعت بعد، پابرهنه و ترسیده و نالان به خانه رسیدم. این اولین تجربه مبارزاتی‌ام بود! پس از آن بازار شایعه داغ شد. ما بچه‌ها هم که از مدرسه و درس و مشق بیزار بودیم خدا خدا می‌کردیم اوضاع قاراشمیش‌تر شود تا مدارس تعطیل و ما به بازی و زندگی‌مان برسیم. خدا را شکر که این اتفاق افتاد و مدارس در عین ناباوری و خوشبختی ما، تعطیل شدند! دیگر خدا را بنده نبودیم. گله‌ای می‌دویدیم و شعار می‌دادیم: مرگ بر شاه، دورد بر خمینی! در حالی که شاه را بیش‌تر می‌شناختیم و بهش فحش می‌دادیم و با امام خمینی تازه آشنا شده بودیم و قربان صدقه‌اش می‌رفتیم! خودمان هم شعار انقلابی ساخته بودیم که: ای شاه خائن تو پینه‌دوزی، کفش امام پاره شده باید بدوزی! اگر ندوزی از شهر بیرونت می‌کنیم، و...الخ. و بعد به یک همسایه گیر می‌دادیم که شاه‌دوست و ساواکی است! و واویلا! پدر آن همسایه و شخص نگون‌بخت درمی‌آمد! اول بسم‌الله با سنگ و پاره‌آجر شیشه‌های منزل‌شان پایین می‌آمد! بعدهم شعارهای در پیت و وحشت‌انگیز و خوفناک و تهدیدکننده روی دیوار خانه طرف می‌نوشتیم و براش شعار می‌ساختیم و خلاصه بدبخت و بیچاره می‌شد و از هر چی شاه و شاه‌دوست و مبارز و انقلابی متنفر می‌شد! در مرحله بعدی نخود هر آش شده و در تظاهرات و شلوغی‌ها نقش مهمی به ایفا گرفته و می‌شدیم سرعت‌گیر بزرگ‌ترها! چون زیر دست و پا می‌ماندیم و باعث می‌شدیم صفوف مرتب جمعیت به هم بخورد و هرج و مرج راه بیفتد. چه می‌دانستیم که با این کار بیش‌تر داریم به عوامل رژیم کمک می‌کنیم تا به مبارزان؟! سپس موج شعارنویسی با اسپری روی دیوارها شروع شد. دیگر جای سالم و خالی روی دیوارها نمانده بود. همسایه‌ها و به خصوص شاه‌دوستان دچار جنون شده بودند. جون دیوار منزل‌شان مثل تخته سیاه به خطوط هیروگلیف و خرچنگ و قورباغه‌ای تبدیل شد و معلوم نبود روی دیوار شعار انقلابی نوشته شده یا دشنام خواهر و مادر! تازه داشتیم در آن هرج و مرج مثلاً مبارزات انقلابی از نظر کودکان و نوجوانان غیور ایران زمین، لذت می‌بردم که پدرم کلید کرد و مرا به یک سفر اودیسه‌وار برد. اولین مقصد بندرعباس بود. نمی‌دانم چند روز گذشته بود که ناگهان ملت قاطی کردند و ریختند تو خیابان و بساط ماچ و بوسه و بوق و جیغ و خنده و گریه به راه شد! سپس به سختی از میان خنده‌های نزدیک به جنون فهمیدم که شاه حب جیم را بالا انداخته و تف به پاشنه‌پا و زده به چاک محبت! 26 دی 1357 وبد. کلی شیرینی و شکلات خوردیم و در فرار شاه سرود پیروزی خواندیم و این شد آش پشت پای آن فراری از وطن! بعد از آن سر از شیراز درآوردم. روزهای تیراندازی و بگیر و ببند و گاز اشک‌آور. یکی از همان شب‌ها تصویر امام خمینی را از تلویزیون دیدیم که داشت از پله‌های هواپیما پایین می‌آمد. 12 بهمن 57 بود.امام به میهن بازگشت. دوباره شربت و شیرینی و خنده و شادی و گلوله و حکومت نظامی! تا ده روز بعد اوضاع وحشتناک قاراشمیش بود. کور شوم اگر دروغ بگویم. حتی دزدها و اشخاص که به عمرشان نه اسم امام را شنیده و نه می‌دانستند انقلاب و اسلام چیست، انقلابی دو آتشه شده و با ساختن کوکتل مولوتف و تهیه چماق با مأموران رژیم مبارزه می‌کردند. تا اینکه 22 بهمن شد و پیروزی انقلاب، جشن‌ و شادی و شیرینی و شربت و ملت هنوز گیج و خمار پیروزی بودند. از هر گوشه سرود انقلاب و ایران ایران رضا رویگری پخش می‌شد. تصاویر برچسبی امام به پنج ریال و یک تومان فروخته می‌شد. من هم دو، سه تا برچسب خریدم و چسباندم به سینه‌ام. وقتی به خانه برگشتیم فهمیدم که مدارس یک هفته‌ای می‌شود که باز شده. فکر کنم اوایل اسفند بود. برادر خدابیامرزم اول بسم‌الله تصاویر شاه و اهل و عیالش را از ابتدای کتاب‌های درسی‌ام پاره کرد. من و دوستانم که هنوز در حال مزه‌مزه کردن شیرینی تعطیلی مدارس بودیم با اوقات تلخی برگشتیم به مدرسه تا دوباره درس و املاو مشق شب شروع شود. سال 57 برای من این‌گونه شروع و پایان یافت. منبع: مجله کتاب هفته نگاه پنج‌شنبه - شماره اول

...

خاطرات

اولین درگیری

واكنش آیت‌الله بروجردی به رژه دختران دبیرستانی

روز 15 خرداد در ساختمان رادیو بودم...

در «میدان ژاله» تنها عکاس خارجی بودم

مکتب صادقیه

مصاحبه ناتمام جلال آل‌احمد

نماز عشق روح‌الله

محمد منتظر قائم

ما نديده شما را خريديم

روایت آیت‌الله مکارم شیرازی از خرداد 1342

تظاهرات در یزد

بازگشت امام به ایران

دیدار امام در نجف

در چهره شما مسیح را می بینیم

نوزده دی

تدریس شهیدبهشتی در دبیرستان دخترانه

پایین کشیدن مجسمه

نگهبان دل‌رحم

زندانهای رژیم پهلوی

من همین را می خواستم

نگهبان دل‌رحم

شعار نویسی روی دیوار خانه رئیس شهربانی

نان قندى تلخ

انفجار نور

ضیافت آبگوشت مرغ به افتخار شهید مطهری در نوفل لوشاتو

صبح بیداری

یک تصمیم فوق‌العاده

یورش به مدرسه فیضیه

روزنوشت روزهای پیروزی انقلاب

نوستالژی سال 57