مقالات

قيام 15 خرداد ۴۲، ريشه‌ها و دستاوردها

«... 15 خرداد را متن مردم با انگيزه اسلامي و با انگيزه عشق به روحانيت و با انگيزه عشق و ايمان به امام خودشان به وجود آوردند و ستون فقرات حادثه 15 خرداد علاقه به اسلام و امام بود و مردم بودند كه اين حركت را ميدان دادند و به وجود آوردند. پس آنچه در 15 خرداد به وجود آمد، عبارت بود از پيوند مستحكم ملت و امام آن هم به بركت اسلام...» از سخنان حضرت آيت‌الله خامنه‌اي امام جمعه موقت تهران ـ در خطبه‌هاي نماز جمعه 18 خرداد 1363. در تاريخچه زندگي...

ساواك

نویسنده : فاطمه السادات باقي پور بعد از كودتای 28 مرداد 1320ش. محمدرضا شاه، یك دوره استبداد دیكتاتوری 25 ساله را با حمایت آمریكا بر تمامی امور كشور آغاز كرد.[1] با وجود همكاری ارتش و شهربانی برای ایجاد امنیت و حفظ ثبات پایه‌های رژیم، هنوز رابطه‌ای منسجم و سازمانیافته بین تمام ارگانهای ضد مردمی و سركوبگر ـ كه از دید رژیم لازم به نظر می‌رسید ـ به وجود نیامده بود؛ از اینرو وجود تشكیلاتی منسجم، ضروری به نظر می‌رسید كه این امر...

بررسی تحلیلی درباره ریشه‏ های قیام 15 خرداد

بررسی تحلیلی درباره ریشه‏ های قیام 15 خرداد ریشه ‏های نهضت مقدس پانزده خردادِ سال 1342 (ه·· .ش) را باید در این نقشه دشمنان جستجو نمود كه می‏خواستند با انواع و اقسام حیله‏ ها، سیل تهمت ها و مخدوش ساختن سنتهای مذهبی، مردم را از اسلام اصیل و ارزشهای الهی جدا سازند. زمینه ‏ها ریشه‏ های نهضت مقدس پانزده خردادِ سال 1342 (ه.ش) را باید در این نقشه دشمنان جستجو نمود كه می‏خواستند با انواع و اقسام حیله‏ ها، سیل تهمت ها و مخدوش ساختن سنتهای...

آخرين اظهارات رئيس ساواک قبل از اعدام

بعد از اعدام برخي از سران رژيم پهلوي از جمله نعمت الله نصيري(رئيس ساواک)، رضا ناجي(فرماندار نظامي اصفهان) خسروداد( فرمانده هوانيروز)، مهدي رحيمي(فرماندار نظامي تهران) در نيمه شب 25 بهمن 1357، جنازه هاي اين افراد به سردخانه پزشکي قانوني کشور منتقل شد. به گزارش مشرق به نقل از پارسينه، اعدام اين افراد در اولين روزهاي پس از پيروزي انقلاب با هدف خنثي کردن هرگونه احتمال کودتاي نظامي در پشت بام مدرسه رفاه انجام شد، به خصوص آنکه ارتشبد...

کتاب بهائیت و رژیم پهلوی منتشر شد

لیلا چمن‌خواه در این کتاب روند شکل‌گیری جریان بهائیت در ایران را به طور تاریخی مورد بررسی قرار داده است. به گزارش رسا، کتاب« بهائیت و رژیم پهلوی» نوشته لیلا چمن‌خواه منتشر شد، نسخه اصلی کتاب رساله دکترای لیلا چمن‌خواه در دانشگاه تربیت مدرس بود که در سال 1385 ارائه داده بود و به بررسی موضوع گروه‌های بهایی در رژیم پهلوی پرداخته بود. در این کتاب لیلا چمن‌خواه روند شکل‌گیری جریان بهائیت در ایران را به طور تاریخی مورد بررسی...

نقش بهائیت در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی

پرویز خسروانی، فرزند میرزا هاشم محلاتی، متولد 1299 ش، فارغ التحصیل دانشکده افسری در سال 1321ش، می باشد. وی در سال 1331ش، به درجه سرگردی رسید و به علت توجه در امر ورزش باشگاهی به نام تاج بنیاد نهاد که مورد حمایت کامل محمدرضا پهلوی بود.511 خسروانی، همسر ملیحه نعیمی (دختر عبدالحسین نعیمی از سران بهائیت، پسر شاعر بهائی میرزا نعیم) که خود و پدر و پدربزرگش هر سه در عصر خود از سران و مبلّغان فعّال به شمار می روند.512 خسروانی بعد از ازدواج با...

خاطراتی که از ساواک یادگار ماند!

کمیته مشترک ضد خرابکاری اصطلاحی است که ساواک برای معرفی و تخریب چهره مبارزین یا انقلابیون که عمدتاً به صورت مسلحانه فعالیت می‌کردند، اختراع کرده بود. علت تاسیس : به دنبال تظاهرات سراسری دانشجویان در سال 1349ش، اداره کل سوم (امنیت داخلی ساواک) کمیته ویژه‌ای را مأمور شناسایی عوامل اصلی حرکت های دانشجویی نمود.[1] این کمیته مقر فعالیت های خود را در زندان اوین متمرکز کرد. تلاش‌های این کمیته طی مدت کوتاهی، منجر به کشف سازمان چریک...

سه خاطره از رضاشاه/ سه چیز را خیلی دوست می‌داشت: تریاک، پول و قدرت

1 یک روز در مسافرت رضاشاه به مازندران در یکی از پیچ‌های گردنه جاجرود پیرمردی دهاتی ناگهان جلوی اتومبیل اوپیدا شد ود ستش را از شیشه اتومبیل داخل کرد. او از جا پرده و با هفت‌تیری که همیشه کنار اتومبیلش بود به وی شلیک کرد و پیرمرد افتاد. سپس پیاده شد و به آجودانش گفت او را کاوش کنید. همانطور که پیرمرد مشغول جان کندن بود او را تفتیش کردند و جز مکتوبی که به زمین افتاده بود چیزی نیافتند که در آن دادخواهی از رفتار امنیه کرده بود اما...

زنی که از زندان ساواک جان به در برد

الف: شهيد مراد نانكلي به عنوان يكي از سمبل هاي مقاومت شناخته مي شود. وي كه جوانمرداته در برابر ساواك ايستاد و اطلاعات همرزمانش را آشكار نساخت تا در اثر شكنجه در ۱۹ شهريور ۱۳۵۳ به شهادت برسد، در حاليكه طبق حكم دادگاه حدود ۶ ماه ديگر به آزادي او نمانده بود. براي فهم حجم شكنجه كافي است بدانيم كه شهيد اميرمراد نانكلي از بدني قوي برخوردار بود و در ميان دوستانش به «بچه رستم» معروف بود و در مسابقات زندان حضورش در هر تيم برنده شدن آن را...

بازگشایی اتاق دو شکنجه گر ساواک

اتاق منوچهری و تهرانی شکنجه گران ساواک برای آگاهی از شکنجه های بی رحمانه آنها به منظور آزار و اذیت زندانیان مسلمان قبل از انقلاب از سوی متولیان موزه عبرت ایران بازگشایی می شود. قاسم حسن پور، مدیر موزه عبرت به مهر گفت: معرفی دو صحنه شکنجه و دژخیمان ساواک در دستور کار موزه قرار گرفته و قرار است به زودی این دو اتاق طی مراسمی رسمی افتتاح و بازگشایی شود. وی گفت: یکی از آنها اتاق شکنجه منوچهر وظیفه خواه، معروف به منوچهری، شکنجه گر...

امام گفتند به جایی می روم که مستعمره ایران نباشد

روزبه علمداری: بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و حوادث مربوط به آن می‌گذرد؛ اما هر وقت پای سخنان و خاطره گویی‌های حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی بنشینی، با شیرینی و جذابیت خاصی که همراه با ته لهجه کرمانی است، خاطرات آن زمان را با جزئیات بازگو می‌کند؛ انگار همین الآن اتفاق افتاده‌اند. وی در حساس‌ترین سال‌های مبارزه، تبعید و بازگشت رهبر کبیر انقلاب به میهن همراه ایشان بوده است. دعایی پس از استقرار نظام جمهوری...

روایت مرد مخوف ساواک از فروپاشی رژیم شاه

اظهارات پرویز ثابتی، مدیر امنیت داخلی ساواک بعد از سه‌دهه سکوت به گزارش پارسینه، پرویز ثابتی، سخنگوی غیر رسمی ساواک -سازمان اطلاعات و امنیت کشور- و مرد امنیتی مرموز حکومت شاه، بعد از سی و سه سال سکوت در گفتگو با صدای رسمی دولت آمریکا، به بیان خاطرات خود و دفاع از رژیم شاه و ساواک پرداخت. ثابتی که مدیر امنیت داخلی ساواک بوده است در مورد نوشتن خاطراتش گفت: خاطراتم را از همان اول انقلاب نوشته ام ولی تاحالا منتشر نکرده ام، مسائل...

کویت ویزای امام و همراهانش را باطل کرد - گفتگو با علی شمساردکانی

متن زیر بخش کوتاهی از گفتگوی علی شمساردکانی نماینده ویژه ایران در سازمان ملل و سفیر وقت کویت است که آن را در گفتوگو با خبرآنلاین عنوان کرد. از یکسال ونیم پیش ازانقلاب من در مرکز تحقیقات علمی کویت مسئول بخش انرژی بودم و در دانشگاه کویت اقتصاد انرژی درس میدادم. همان زمان از فرصت استفاده میکردم و در روزهای تعطیل از راه زمینی به عتبات عالیات مشرف میشدم، و در تشرف به نجف به دیدار امام(ره) و آقا مصطفی میرفتم. وقتی...

ماجرای كاپیتولاسیون در ایران

پیشنهاد تصویب كاپیتولاسیون در اسفند 1340 از سوی سفارت آمریكا به دولت امیر اسدالله علم داده شد. این پیشنهاد در 13 مهر 1342 در كابینه علم و در مرداد 1343 درمجلس سنا به تصویب رسید. سپس در 21 مهر 1343 حسنعلی منصور نخست وزیر وقت این لایحه را به مجلس شورای ملی برد و به تصویب نمایندگان مجلس رساند. درپی این مصوبه امام خمینی درچهارم آبان 1343 اقدام رژیم در تصویب این لایحه را مورد انتقاد شدید قرار داد. ماجرای كاپیتولاسیون در ایران در اردیبهشت 1306 ش...

جريان‌شناسي جهاد اقتصادي و تحريم کالاهاي خارجي در تاريخ معاصر ايران

همواره سلطه اقتصادي پيش زمينه سلطه سياسي و در نهايت استعمار ملتها بوده است. نمونه‌اي از اين قاعده کلي را مي توان در کشور هندوستان مشاهده کرد. کمپاني هند شرقي که نخست به منظور تجارت با هندوستان وارد اين کشور شد، با به دست گرفتن شريانهاي اقتصادي اين کشور زمينه را براي سلطه اقتصادي و سپس سلطه سياسي و در نهايت استعمار هندوستان فراهم نمود. ايران در اواسط دوران قاجاريه از نظر اقتصادي وضعيت مطلوبي نداشت و اين نابساماني ايران را...

اشعار و شعارهاى ایران انقلابى

دکتر ولادیمیر کوشف اشاره: ولادیمیر واسیلیویچ کوشف متولد 1927 ایرانشناس و دارای دکترای ادبیات‌ و زبان از دانشگاه سن‌پطرزبورگ بود. وی به زبان فارسی تسلط کامل داشت اگرچه این تسلط بیشتر بر روی گویش افغانی آن قرار داشت. کوشف از سال 1970 تاکنون به تدریس زبان فارسی در کرسی ادبیات و زبان فارسی دانشکده شرق‎شناسی دانشگاه سن‎پطرزبورگ اشتغال داشت. ایشان در سالهای 1980-1975 در ایران به عنوان دبیر اول سفارت اتحاد شوروی (رئیس انجمن دوستی...

مدرس به مثابه جریان

پیشینه (پایگاه عبرت پژوهی تاریخ) طی مقاله ای نگاهی متفاوت به تجربه شهید سید حسن مدرس در فلسفه زندگی و سیاست داشته است. پیشینه در این مقاله سعی کرده است تا به آسیب شناسی تعامل امروز ما با تجربه گرانسنگ آیت الله مدرس بپردازد. به نظر پیشینه نحوه تعامل ما با مدرس تصویری از وی ارائه می دهد که بیش از آنکه ما را در حل مشکلاتمان یاری رساند، چونان مانعی دربرابر نگاه عمیق به تجربه گرانبهای وی ایستاده است، نگاهی که نیازمند ساختارشکنی...

حاج شیخ محمدتقی اصفهانی و جنبش تنباکو

مهدى سعیدى نهضت تنباکو در اصفهان نیز توسط علما دنبال شد و حرکت پرشور و مبارزه با استعمار و استبداد به رهبری سه عالم مسئول و مبارز «حاج شیخ محمدتقی اصفهانی(آقا نجفی)»، «شیخ محمدعلی» و «ملاباقر فشارکی» در اوج جهاد و مقاومت به پیش رفت. محمدتقی اصفهانی مشهور به آقانجفی در شب هفدهم ربیع الثانی سنه 1262 ه.ق. پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدباقر نجفی، فرزند مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدتقی صاحب کتاب «هدایت...

انگلیس واردکننده تریاک به ایران

پیدایش و گسترش اعتیاد در ایران از جمله شگردهای استعماری بوده است که توسط انگلیس و از سوی «برادران شرلی» در دوره صفویه رواج داده شد. در دوران قاجار، از زمان ناصرالدین شاه در اطراف دارالخلافه در تهران، زمین های وسیعی به کشت خشخاش اختصاص یافت و سطح کشت آن به حدی زیاد شد که صرف نظر از کفاف مصرف داخلی ، سالیانه مقادیر زیادی تریاک به مستعمرات انگلیس صادر می شد. دولت انگلیس برای معتاد کردن مردم و گسترش اعتیاد در سطح ایران، ابتدا عوامل...

چگونه مسجد جامع کرمان را به آتش کشیدند

حادثه به آتش کشیدن مسجد جامع کرمان از مهم ترین فرازهای جنایات رژیم پهلوی محسوب می شود. روز 24 مهر سال 1357 که حدود 20 هزار نفر از مردم مسلمان کرمان به منظور بزرگداشت اربعین شهدای 17 شهریور تهران و اولین سالگرد شهادت آیت الله حاج سید مصطفی خمینی، به دعوت علما و روحانیون کرمان در مسجد جامع اجتماع کرده بودند و بازار و کلیه مغازه ها تعطیل بود، ناگهان حدود 300 نفر ظاهراً از ساکنان زاغه نشین که به کولی ها معروف بودند، با در دست داشتن چوب و...

مورخ و تاریخ بی‌طرف وجود ندارد/ تاریخ‌نگاری قبل و بعد از انقلاب

مدیر عامل بنیاد اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه مورخی نداریم که بی‌طرف باشد، گفت: پیش از شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی، جریان‌های عمده تاریخ‌نگاری در ایران محدود به فلسفه‌های تاریخی و سنت‌های تاریخ‌نگاری غرب بود. دکتر مهدی گلجان مدیر گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد اینکه به عنوان یک استاد دانشگاه که ارتباط مستقیم با نسل جوان دارید، ارتباط آنها را با تاریخ انقلاب اسلامی چطور می‌بینید گفت:...

حركت امام خميني در ابتدا اصلاح طلبانه بود

مصاحبه شونده : استاد سيدهادي خسروشاهي موضوع مصاحبه : سياسي خلاصه : بي ترديد كساني كه در راه خدا و براي رهايي خلق خدا و بسط قسط و عدل در جامعه، تلاش و كوشش داشته اند، پاداش آن ها در پيشگاه خداي سبحان محفوظ خواهد بود و آن هايي هم كه پس از پيروزي انقلاب دچار انحراف و سهم طلبي! شده و از مسير اصلي و صحيح انقلاب جدا شدند، بايد گفت كه متأسفانه: قد ضيعوا اعمالهم... و دچار خسران دنيوي، قبل از كيفر اخروي شدند. اشاره: ماهنامه نسیم بیداری...

وضعيت جمعيت‌هاي زنان در دوران رضاخان

دستيابي رضاخان به قدرت و تأسيس سلسله پهلوي با توجه به ماهيت حکومت و انديشه حاکم بر آن که به سياستهاي دولتهاي غربي وابسته بود، سبب شد که برنامه‌ريزيهاي تجددگرايي در رأس سياستهاي حکومت قرار بگيرد. بخش عمده اين تجددگرايي به زندگي اجتماعي زنان، اختصاص مي‌يافت. اصلي‌ترين برنامه سوق دادن زن ايراني به سمت فرهنگ غربي، خط‌ مشي برداشتن حجاب بود که با اجراي آن زندگي زن ايراني، تغييرات عمده‌اي را پذيرا شد: در نخستين گام، با تغيير شکل...

مصاحبه با دكتر عنايت‌الله رضا؛ همسويي شوروي با انگلستان در مخالفت با نهضت ملي ايران

□ در سالهاي پس از جنگ جهاني دوم با تغيير بلوك‌بندي جديد ميان قدرتهاي بزرگ، موضوع نفت و استيفاي حقوق ايران براي سياستمداران ايراني اهميت سياسي ويژه‌اي پيدا كرد و دستاويزي شد براي كسب استقلال ملي ايران و خارج شدن از سلطه استعماري دولت انگلستان. لطفاً در اين مورد بيشتر توضيح دهيد. بنده معتقدم كه موضوع نفت از همان آغاز رنگ سياسي به خود گرفت. رقابت ديرينه ميان روسيه و انگلستان در ايران مردم را بر آن داشت كه به نفت هم به عنوان يك...

گفت وگوي مظفر شاهدي با دکتر باقر عاقلي درباره: اشغال ايران در جنگ جهانی دوم

ـ درباره دکتر عاقلی: دکتر باقر عاقلي فرزند حجت الاسلام شيخ محمد فقيه در سال 1308 ش در شهر قزوين متولد شد. تحصيلات دوران ابتدايي و متوسطه خود را در اين شهر گذراند و براي ادامه تحصيل و اخذ گواهي ششم متوسطه وارد مدرسه دارالفنون شد و در سال 1327 ش ديپلم گرفت. در سال 1331 ش از دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشته علوم سياسي و قضايي فارغ التحصيل شد. سپس براي ادامه تحصيل وارد مدرسه علوم اداري شد و در سال 1334 به درجه فوق ليسانس نائل گرديد و در سال...

كرج، آشیانه انقلابیون

یكی از شیوه هایی كه به وسیله آن می توان درك و تبیین دقیق و عمیقتری از علل پیروزی انقلاب اسلامی به دست آورد، مطالعه رفتار مخالفان رژیم پهلوی در شهرهای بزرگ و كوچك ایران است. كرج به علت بافت جمعیتی و ویژگی های خاص خود، حوادث و تحولات ویژه ای در جریان انقلاب اسلامی داشته است. فقدان حوزه علمیه كهنسال و همچنین فقدان بازار سنتی در آن موجب گردید مبارزات اسلامی در كرج رویكرد كارگری و دانشجویی داشته باشد. با این حال كرج به دلیل داشتن باغات...

علل تبعیدهای مكرر امام خمینی(ره)

پژوهشگر: مدرس سعیدی شاه كه به دلیل پایگاه مردمی امام خمینی كه قیام 15 خرداد مؤید آن بود، نمی‌توانست به گزینه‌هایی مانند از میان بردن ایشان بیاندیشد و به دلیل شجاعت و سازش‌ناپذیری تحت نظر قرار دادن ایشان هم مانع از ادامه‌ی فعالیت وی نمی‌شد، كوشید كه با تبعید امام به خارج از كشور ارتباط وی را با بدنه‌ی نهضت قطع كند. پس از ورود به تركیه امام تحت نظارت شدید مأموران ساواك و ماخ (سازمان اطلاعات و امنیت تركیه) قرار گرفت. ...

شرح بعضی از وضع گیلان/ از یک نویسنده ناشناخته؛ به کوشش رسول جعفریان

گزارش ذیل، حاوی اطلاعاتی در باره شهر رشت، انزلی و لاهیجان در سال 1304 است که هدف از نگارش آن، ارائه اطلاعاتی درباره این شهر به ناصرالدین شاه قاجار بوده که بنای مسافرت به این شهر را داشته است. مقدمه گزارش ذیل، حاوی اطلاعاتی در باره شهر رشت، انزلی و لاهیجان در سال 1304 است. هدف از نگارش این متن، ارائه اطلاعاتی در باره این شهر به ناصرالدین شاه قاجار بوده که بنای مسافرت به این شهر را داشته است. نویسنده در پایان رساله نوشته است: «این...

رابطه میرزا نصرالله ملک المتکلّمین با شاهزاده سالارالدّوله در کردستان/ اسماعیل شمس

میرزا نصرالله ملک‌المتکلّمین از وعّاظ و روحانیون برجسته و اندیشمندی بود که نقش مؤثّری در زمینه‌سازی انقلاب مشروطه ایفا کرد. وی پس از پیروزی مشروطیت با خطابه‌های مهیّج و آگاهی‎بخش خود به یکی از رهبران مردم تبدیل شد و سرانجام پس از بمباران مجلس توسط محمدعلی‎شاه در باغ شاه اعدام گردید. یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح در کارنامة ملک‌المتکلّمین، پیوستن او به شاهزاده سالارالدّوله از چهره‌های نه چندان خوشنام قاجاری در ایام...

تيراندازي در مسجد گوهرشاد

در سال 1324ق تنها چند ماهي پيش از صدور فرمان مشروطيت مشهد آمادۀ انفجار بود. نارضايتي در فضاي خراسان و مشهد موج مي‌زد. مردم از سوي حکام و کارگزاران حکومتي براي گرفتن مالياتهاي سنگين تحت فشار بودند. حملۀ ملخها، قحطي و گرسنگي فشار را مضاعف کرد. گروهي از اهل سيستان هم که از ترس طاعون به اطراف مشهد پناه برده ‌بودند باري تازه بر دوش مردم شدند. با اين اوصاف وقوع شورش در مشهد دور از ذهن نبود. شورشي که گرسنگان آتشش را افروختند و شعله‌اش تا...

...

86

...