مقالات

15 خرداد و طیب حاج رضایی

در بامداد روز ۱۱ آبان ۱۳۴۲ طیب حاج‌‌‌رضایی و اسماعیل رضایی به اتهام فعالیت مجرمانه و خیانتکارانه به منظور برهم زدن نظم و امنیت عمومی در روز ۱۵ خرداد اعدام شدند. طیب حاج‌رضایی، در سال ۱۲۸۰ در محله صابون‌پزخانه تهران متولد شد. پدرش حسینعلی از اهالی سگمس‌آباد از توابع قزوین بود. طیب که از جوانی به ورزش‌های باستانی علاقه داشت، بعد از خدمت سربازی به زورخانه‌های جنوب تهران از جمله زورخانه اصغر شاطر در انبار گندم نزدیکی میدان...

روایت یک شاهد عینی از قیام 15 خرداد - ظلمهای ستمشاهی بعد از قیام

یکی از شاهدان عینی قیام 15 خرداد 1342 ورامین و پیشوا به مناسبت سالروز این حماسه تاریخی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر خاطره ای کوتاه از خاطرات فراموش نشدنی این روز در سال 42 را روایت کرد و راوی دیگری، از ظلمهای ستمشاهی بعد از شکل گیری این حماسه سخن گفت. برخی از کسانی که شاهد و ناظر قیام 15 خرداد سال 42 بودند در حال حاضر در قید حیاتند؛ زمانی که پای صحبتهایشان می نشینی، تمام مصیبتهایی که در زمان حکومت طاغوت متحمل شدند را با بیان شیرین...

نگاهی به زندگی آیت‌الله سیدجلال‌الدین طاهری

یکی از روحانیون مبارز نهضت امام خمینی که نقش مهمی در پیش‌برد انقلاب اسلامی در شهر اصفهان داشت. او در سال 1305 ش در خانواده‌ای متوسط و در محله حسین‌آباد اصفهان متولد شد و پس از گذراندن دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه (در دبیرستان سعدی)، با توجه به علاقه زیادی که به علوم حوزوی داشت، وادر مدرسه علمیه صدر اصفهان گردید. سیدجلال‌الدین طاهری در مدرسه صدر، دروس مقدمات را شروع کرد و با توجه به اینکه قبل از آن در رشته ادبی تحصیل می‌نمود،...

تشریح انگیزه‌‏ها و اهداف قیام 15 خرداد در کلام امام خمینی

این سخنرانی در تاریخ سه شنبه 15 خرداد 1358 و در اولین سالگرد این واقعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد. محل این سخنرانی قم است. بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم[1] انگیزه قیام 15 خرداد پانزده خرداد چرا به وجود آمد؟ و مبدأ وجود آن چه بود؟ و دنبالۀ آن در سابق چه بود؟ و الآن چیست؟ و بعدها چه خواهد بود؟ 15 خرداد را کی به وجود آورد؟ و دنبالۀ آن را کی تعقیب کرد؟ و الآن کی همان دنباله را تعقیب می‏کند؟ و پس از این امید به کیست؟ 15 خرداد...

عاشورای 1383 ؛ مدرسه فیضیه

پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی مدرسه فیضیه به یکی از مراکز مهم مبارزات علیه رژیم شاه تبدیل شد. فیضیه بارها مورد هجوم ماموران ساواک، پلیس، و ارتش شاه واقع شد و افرادی در آن به شهادت رسیده یا مضروب و مصدوم شدند. حادثه حمله ماموران رژیم شاه به مدرسه فیضیه در روز دوم فروردین 1342 که در سالگرد شهادت امام جعفر صادق (ع) به وقوع پیوست، نمونه‌ای از تهاجم رژیم به مدرسه فیضیه است. این حادثه عکس‌العمل حکومت شاه در برابر مخالفت...

بررسی اشعار سروده شده درباره قيام 15 خرداد

شعر فارسی همواره در كشاكش تاريخ، آينه تمام‌نمای دغدغه‌های ملتی بود كه با فراز و فرود بسيار تنها می‌خواستند آرمان‌ها و وطنی را كه به آن عشق می‌ورزيدند، حفظ كنند؛ سروده‌هايی كه در رابطه با 15 خرداد به نظم درآمده‌اند، از نمونه‌های كامل شعر وطنی بود كه رنگ اسلامی به خود گرفته است. بسيار است صدای نغمه‌های شاعرانی كه يا از پشت ميله‌های زندان و يا در كنج عزلت خود، در راه تحقق اين اهداف ايرانيان و يا پس گرفتن آنچه از دست...

بسترها و دستاوردهاي قيام 15 خرداد 42

بسترها و دستاوردهاي قيام 15 خرداد 42 بي ترديد هيچ دگرگوني و انقلابي بي ريشه و علت پديد نمي ‏آيد و بسترها و عواملي در شكل‏ گيري آن مؤثر است. قيام 15 خرداد نيز جنبشي ماندگار و اثر گذار است و نقطه عطفي در كارنامه انقلاب اسلامي ايران به شمار مي ‏رود. اين قيام، سر آغاز تحوّلات و دگرگوني هاي شگفت آوري شد كه به حق مي ‏توان از آن به عنوان«يوم اللّه» نام برد. عوامل و ريشه ‏ها بازكاوي عوامل پيدايش نهضت پانزده خرداد ـ به عنوان مقدمه و...

نقش اوباش در زمینه سازی برای سرکوب قیام 15 خرداد

دکتر حسین آبادیان ...و اماآن مرتجع سیاه؛ اوهم دنیایش فروریخته ٬ برای اینکه دنیای او موقعی بودکه ازجهل و نادانی مردم استفاده می کرد. دنیای او دنیایی بود که درآن یک دهقان ساده ای بدون اینکه از حقوقش برخوردارباشد یااطلاع داشته باشد سرش راپایین بیندازد وزحمت بکشد و فایده را او ببرد ٬ یعنی غیرمستقیم یا مستقیم فایده را ببرد. دنیای او تمام شد ٬ برای اینکه آن سواریهای بی اراده ای که از اکثریت مردم به آن طریق می شد گرفت موقوف شد.آن...

نقد كتاب «نامه های دکتر قاسم غنی»

قاسم غني در سال 1272 خ. در سبزوار متولد شد. پدرش ميرزا عبدالغني از ملاكان بزرگ منطقه بود. قاسم غني تحصيلات ابتدايي و مقدماتي را در مكتب‌خانه طي كرد و در سن 12 سالگي بعد از فوت پدرش، توسط دايي خود به مدرسه دارالفنون فرستاده شد. اخذ ديپلم از اين مدرسه پنج سال به طول انجاميد. قاسم غني براي ادامه تحصيل رهسپار لبنان شد و در مدرسه سن‌ ژوزف بيروت علاوه بر آموختن زبان انگليسي و عربي مقدمات طب را نيز طي كرد و وارد كالج آمريكايي شد و در سال 1299...

حزب رستاخیز، انجمن فرصت طلبان

مینو صمیمی منشي امور بین الملل دفتر فرح پهلوی در کتاب خاطرات خود ضمن تشریح اختناق سیاسی عصر پهلوی دوم، به حزب رستاخیز اشاره کرده مي‌نویسد: اوایل سال 1975 موقعی که شاه پی برد برنامه‌هاي سیاسی طراحی شده‌اش به مشکلات عدیده‌اي برخورده، با انحلال دو حزب موجود، حزب جدیدی تحت عنوان «رستاخیز» به وجود آورد؛ و با اعلام استقرار نظام تک حزبی در کشور، به همة ایرانیان اخطار کرد: هر کس به نظام شاهنشاهی و انقلاب سفید اعتقاد دارد باید عضو حزب...

گزارش دبیر سفارت آمریکا از ایران عصر رضاخان

هارولد . جی . ماینور دبیر سفارت آمریکا در تهران در مرداد 1320 و درست دو هفته قبل از اشغال ایران توسط قوای متفقین ، گزارشی از وضع اقتصادی و اجتماعی ایران عصر رضاشاه منتشر کرد . این گزارش را با هم می خوانیم : شکی نیست که این توده‌های تیره‌بخت واقعاً ناراضی‌اند. ...بهره‌کشی و استثمار توده‌ها واقعاً از این بیشتر نمی‌شود، و این دقیقاً همان چیزی است که توجهم را جلب می‌کند و آن را با افرادی از اقشار مختلف مردم مورد بحث قرار داده‌ام....

از زندان قزل قلعه تا ميدان تره بار

زندان قزل قلعه یا «قزل قلاع» (قلعه سرخ)، از جمله یادمان‌های دوران قاجار و پهلوي اول و دوم است . اين يادمان سال هاست که به «میدان میوه و تره بار» تبدیل شده است. زندان قزل قلعه خارج از «دروازه یوسف آباد» و در زمین های جلالیه در ده امیر آباد، قرار داشت. ده امیرآباد بعد‌ها با آباد شدن شهر تهران، به محله امیرآباد تبدیل شد و امروزه به کارگر شمالی تغییر نام داده است. در خیابان کارگر شمالی، یک فرعی وجود داشت که به زندان قزل قلعه منتهی...

اسماعیل رائین و افشاء فراماسون‌ها

اسماعیل رائین نویسنده کتاب سه جلدی «فراموشخانه و فراماسونری» است . رائین شخصیتی کاملاً مشکوک داشت. موسسه‌ای که در سال 1336 با پوشش جمع‌آوری اخبار و تامین اخبار جرائد، با کمک بهرام بوشهری تأسیس کرد، نشان از فعالیت‌های پنهانی او داشت. او برای اینکه ارتباطات خود با عوامل خارجی را، توجیه کند با شماره‌های رمز 111 و 1498 به لیست حقوق بگیران ساواک پیوست. اسماعیل رائین که از حامیان رژیم اشغالگر قدس بود و با شاپور ریپورتر نیز ارتباط نزدیک...

نگاهی به آراء نمایندگان سنا و مجلس شورا هنگام تصویب کاپیتولاسیون

پس از بازگشت شاه از سفر تیرماه 1343 به آمریکا لایحه کاپیتولاسیون در مجلس سنا به تصویب رسید . نحوه تصویب این لایحه بسیار مفتضح بود . در زمان تعطیلات تابستانی مجلسین ایران در سوم مرداد 1343 ، مجلس سنا جلسه فوق العاده ای تشکیل داد تا به بررسی چند لایحه فوریتی بپردازد . این جلسه از صبح تا نیمه شب ادامه یافت . بعد از طرح لوایح مختلف ، مقارن نیمه شب لایحه کاپیتولاسیون مطرح شد و حسنعلی منصور تحت فشار آمریکا تقاضای فوریت برای تصویب لایحه نمود...

وبا ، آنفولانزا و قحطی هدیه انگلیسی‌ها به مردم ایران در جنگ اول جهانی

تلفات قحطی و بیماری‌های همراه آن در استان جنوبی فارس به اندازه هولناکی گسترش یافته بود. محمدعلی جمال‌زاده تلفات وحشتناک شیراز را این‌طور روایت می‌کند: جنگ [اول] جهانی در آستانه اتمام بود [پاییز 1918] که در دل شبی تاریک و هولناک سه سوار ترسناک که هر کدام شمشیر و شلاقی به بر داشتند به آرامی از دیوارهای شهر عبور کردند و به آن وارد شدند. یک سوار نامش «قحطی»، دیگری «آنفلوآنزای اسپانیایی» و آخری «وبا» بود. طبقات فقیر، پیر و جوان،...

بی آبرویی خاندان پهلوی در مطبوعات آمریکا

دودمان پهلوی بی آبروتر از آن هستند که مطبوعات جهان بتوانند رسواییهای آنان را نادیده بگیرند . در این گزارش بی هیچ توضیح اضافی توجه خوانندگان گرامی را به چند سند محرمانه ساواک راجع به خلافکاریهای اشرف پهلوی جلب می‌کنیم . در یکی از اسناد که تاریخ هشتم آذر 1352 را دارد چنین آمده است : از : سیمرغ به : 333 تاریخ : 8/9/52 در باره : مجله سگا شماره 7 دسامبر 1973 مجله ساگا که در نیویورک چاپ می‌شود و از مجلات نسبتا مشهور آمریکاست و در سرتاسر آمریکا...

جهان معاصر متاثر از هنر امام خمینی

فیروز دولت آبادی با وقوع انقلاب صنعتی و گسترش روابط میان کشورهای جهان ، آرام آرام وابستگی فراملی و منطقه‌ای کشورها به یکدیگر رو به فزونی نهاد و به تبع رقابت بین قدرتهای بزرگ صنعتی در حال ظهور در اروپا، تقسیم بندی جدیدی در هیات متشکله آنها ایجاد گردید . سلطه ، توسعه یافته و کارساز شد ، تا آنجا که اشغال نظامی و استعمار رسمی و انتصابهای فرمایشی شاکله اصلی روابط بین الملل را به مفهوم جدید آن زمان شکل داد . از طرفی در طی زمان ، تحت...

تاریخچه تعلیمات و تحصیلات نظامی در ایران: دوره پهلوی ایران

نویسنده: ابراهیم مشفقی فر موقعيت نظامي ايران در واپسين سالهاي حكومت قاجار و در سالهاي اوليه سلطنت رضاشاه فعل و انفعالها و تحولهاي شگرفي را نشان مي دهد. اين تحولها همان طور كه در تمام ابعادش درخور تحقيق و بررسي است در بعد تعليمات و تحصيلات نظامي اهميت بيشتري دارد. زيرا اولاً با توجه به ماهيت نظامي حكومت استبدادي رضا شاهي، آموزشهاي نظامي ارزش و اهميت پيدا مي كرد و ثانياً اقدامها و تحولها در اين زمينه مبدأ و منشأ دگرگونيها در...

یا زندان یا نخست وزیری-بازخوانی تاریخ پهلوی

احزاب و شخصیت‌ها - علی امینی 7 ماه قبل از آنکه نخست وزیر شود، گفته بود که اگر در کشور اتفاقی بیفتد یا او را می‌گیرند و یا نخست وزیرش می‌کنند. به گزارش خبرآنلاين، ايرج اميني فرزند وي در كتاب «بر بال بحران» كه زندگي سياسي علي اميني را روايت مي‌كند، نوشته است: اواسط مهرماه 1339، در دفتر كار پدرم در پارك امين الدوله مشغول صحبت با او بودم كه ناگهان صداي انفجارهاي پي در پي از دور به گوش رسيد. پدرم با لبخندي گفت: «اگر اتفاقي بيفتد يا...

سلسله پهلوی و تاریخ معاصر

پروین حبیبی آخرین سلسله نظام شاهنشاهی ایران، سلسلۀ پهلوی بود که رضاخان میرپنج آن را بنیان نهاد و خود 16 سال سلطنت کرد. رضاخان در 24 اسفندماه 1255ش در قصبۀ آلاشت از توابع سواد کوه مازندران متولد شد. اندکی پس از تولد، پدرش درگذشت و قیومیت او را عمویش سرهنگ نصرالله‌خان به عهده گرفت. رضاخان از پانزده سالگی درجات نظامی را یکی پس از دیگری پشت سر نهاد، به‌طوری که در سال 1297ش به درجۀ سرتیپی و در 1299ش به درجۀ میرپنجی رسید. عامل سیاسی...

تاریخ شکل‌گیری فراماسونری در ایران

علی‌اکبر عالمیان حس کنجکاوی ایرانیان درباره فراماسونری، از اوایل قرن نوزدهم مورد توجه عده‌ای از جهانگردان قرار گرفت. جیمز فریزر که در سال‌های 1821 و 1822 و همچنین در سال 1833، مسافرت‌های مکرری به ایران کرده است، می‌نویسد:«کمتر سازمان یا نهاد اروپایی به اندازه‌ فراماسونری حسّ کنجکاوی شرقی‌ها را برانگیخته است. جنبه‌ سرّی و اسرارآمیز آن، موجب برانگیختن تخیّلات آن‌ها می‌شود و به ویژه در ایران که صوفی‌گری یا اندیشه آزاد...

شیخ فضل الله نوری؛ شهید مبارزه با التقاط و انحراف

مرور تاریخ، مملو از عبرت های درس آموزی است که تامل در آن برای آیندگان راهگشاست و می توان بسیاری از حوادث گذشته را بگونه ای مورد بازخوانی قرار داد که در حوادث مشابه، درست ترین رفتار را به نمایش گذارد. به گزارش رجانیوز، این ایام سالروز شهادت شیخ فضل الله نوری است. عالمی که بیش از هر چیز شهرتش را بواسطه نقش تاریخی اش در ایستادگی مقابل انحراف جنبش مشروطه بدست آورده است؛ روحانی بلند مرتبه ای که در برهه حساس مشروطه خواهی، همرنگ...

ناکامی قرنی علیه شاه؛ چه کسی کودتا را لو داد؟

هفته اول اسفندماه ۱۳۳۶، فضای سیاسی ایران متاثر از شایعات دامنه‌داری بود که درباره توطئۀ گروهی از عوامل داخلی با هماهنگی بیگانگان برای سرنگونی دولت منوچهر اقبال منتشر می‌شد. شایعاتی که با صدور نخستین بیانیه رسمی دولت در روز ۸ اسفندماه رنگ دیگری به خود گرفت. روزنامه اطلاعات همان روز در خبری نوشت: «دولت وجود یک توطئه داخلی را افشا کرد. ساعت دو و نیم بعدازظهر امروز دولت طی اعلامیه‌ای افشا کرد که یک توطئه داخلی که از بیگانگان کمک...

وقتی پیشنهاد دهندگان رشوه، ناکام باز می‏گردند!

* پیشنهاددهندگان رشوه، ناکام باز می‏گردند! اصولاً تاریخ، مواردی را نشان می‏دهد که به شیخ، پیشنهاد رشوه شده تا از نظر و تصمیم خویش بازگردد، ولی او قاطعانه از قبول این امر سرباز زده است. یکی از کسانی که کوشید با رشوه دادن به شیخ، مقصود خویش را پیش ببرد ولی ناکام برگشت، محمدولی خان ملقب به نصرالسلطنه و سپهدار تنکابنی (بعداً سپهسالار) بود. وی که یکی از دو فاتح تهران و تجدیدگر مشروطیت شمرده می‏شود! پیش از مشروطه، با عنوان...

اعتراض افشاگرانه امام خمینی (ره) علیه تصویب قانون کاپیتولاسیون

رژیم شاه که به خوبی می دانست بازتاب عمومی این لایحه ننگین تا چه حد خطرناک خواهد بود، سانسور شدیدی بر رسانه های گروهی حاکم کرد تا هیچگونه خبری در مورد لایحه کاپیتولاسیون به بیرون درز پیدا نکند. ولی چند روزی از تصویب این لایحه نگذشته بود که مجله داخلی مجلس شورای ملی که متن کامل مذاکرات مجلس را در برداشت بدست امام خمینی (ره) رسید. امام خمینی (ره) به منظور افشای این خیانت تصمیم گرفتند که طی ایراد نطقی، این عمل رژیم شاه را به اطلاع...

تاملی در ماهیت قیام 15 خرداد

در تاریخ معاصر ایران و سایر كشورهای اسلامی ،جنبش ها و قیام های متعددی در طول 150 سال اخیر روی داده است ; زیرا از همان زمان كه تهاجم استعماری غرب به جهان اسلام آغاز شد ،به تدریج قیام هایی نیز به وقوع پیوست . نخستین قیامی كه در تاریخ معاصر ایران به وقوع پیوست ،قیام تنباكو بود. گرچه این قیام ،قیام اسلامی بود و رهبری آن را نیز بالاترین چهره مذهبی (میرزای شیرازی ) و نهاد روحانیت برعهده داشت ،ولی هدف « بازدارندگی » داشت و دگرگون كردن نظام...

اشرف؛ زن هزار چهره پهلوی

مصطفی لعل شاطری حسین فردوست متولی امور امنیتی رژیم محمدرضا پهلوی در بخشی از خاطرات خود با عنوان «شیطانی به نام اشرف» به موضوع دخالت اشرف پهلوی در قاچاق موادمخدر در سطح ایران و اروپا اشاره می کند و می نویسد: «اشرف قاچاقچی بین المللی بود و به طور مسجل عضو مافیای آمریکاست. او به هر کجا که می رفت در یکی از چمدان هایش هروئین حمل می کرد و کسی هم جرأت نمی کرد آن را بازرسی کند. این مسأله توسط بعضی از مأمورین به من گزارش شد و من نیز به...

علاج، رفع احتیاج از بیگانگان است - نگاهی به اقدامات اجتماعی و عام‏‌المنفعه حاج‏‌آقا نورالله

حاج‌آقا نوراللّه برای تشویق هر چه بیشتر و گسترش کارهای خیر و عام‌المنفعه که در دو جهت رفاه داخلی و بی‏‌نیازی از خارجی استوار بود، طی نامه‏ای به مرحوم حاجی صدرالمحدثین که از بزرگان وعاظ و خطیبی توانا بوده، دستور می‏دهند که در منابر و مجالس عمومی مردم را در جریان کارهای انجام شده برای استقلال اقتصادی کشور قرار دهند و مردم را تشویق به مشارکت و انجام امور عام‏‌المنفعه نمایند: اعلامیه حاج‌آقا نوراللّه خطاب به مردم برای...

فرهنگ سیاسی ایران در دوره انحطاط

علیرضا ذاکر اصفهانی مناسبات فکری ــ فرهنگی و سیاسی ــ اجتماعی خاورمیانه اسلامی در سالهای ورود به قرن 13ه / 19م چنان به وخامت گرایید که دیگر جایگاهی برای قدرت‏نمایی مادی و معنوی دستگاه حکومتی هند و خلافت عثمانی و ایران صفوی در عرصه نظام بین‏الملل وجود نداشت و این درست در زمانه‏ای بود که هیمنه مدرنیته غرب، که از رنسانس برآمده بود، مسلمان شرقی را مسحور و مفتون خود کرده بود. در همان سالها نه‏تنها عباس میرزا ولیعهد فتحعلی...

فتح اصفهان آری فتح تهران نه - پرهیز از افراطی‏گری، تبعید توسط افراطیون

مرحوم حاج آقا نوراللّه با هدف اعاده مشروطیتی که خود در نظر داشت و مدتی نیز آن را در اصفهان پیاده نموده بود و برای جلوگیری از قدرت یافتن و حاکمیت مجدد استبداد، با همفکری و کمک مرحوم آقانجفی به وسیله نیروهای فدایی مردمی که خود در زمان حاکمیت سیاسی براصفهان تربیت نموده بودند و با کمک گرفتن از ایل بختیاری، استبداد صغیر را شکست. این حرکت اولین صدایی بود که برضد استبداد محمدعلی شاه در سراسر بلاد ایران بلند گردید. به دنبال فتح...

...

75

...