مقالات

قطع رابطه ایران با رژیم صهیونیستی

روز 30 بهمن 1357 وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه‏ ای، قطع رابطه ایران با رژیم صهیونیستی را اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است: «با الهام از انقلاب راستین مردم ایران چون قطع هر نوع رابطه و همکاری با دولت اسرائیل و حمایت از خلق فلسطین یکی از اصول اساسی سیاست خارجی حکومت موقت انقلاب ایران است لذا به منظور پایان دادن به روابط آشکار و پنهانی و غیر‏قانونی رژیم سابق با اسرائیل، دیروز صبح تعداد 32 نفر از کارکنان...

استعفای سناتور در 23 بهمن 57

عباس آرام در زمره عناصر مرموز تاریخ سیاسی معاصر ایران است. وی براساس تصویر سندی که در پی می‏ آید یک روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با مراجعه به نگهبانی مجلس شورای ملی در میدان بهارستان، متن استعفانامه خود را از نمایندگی مجلس سنا به تاریخ 23 بهمن ۱۳۵۷، تسلیم نگهبان می ‏کند. غلامعباس آرام اصلاً یزدی است و پدرش در جریان واقعه قتل شماری از بهاییها کشته شد. همان جریانی که در خلال آن میرزارضا قناد، پدربزرگ هویدا، متواری شد و...

وقتی نفت آتش انقلاب را شعله‌ور کرد

۲۹ مهر ۱۳۵۷، یک ماه پس از اعتصاب در پالایشگاه مهم و حیاتی آبادان و همچنین گسترش این اعتصاب‌ها در نقاط مختلف صنعت نفت، اعتصاب سراسری کارگران و کارکنان صنعت نفت ایران آغاز شد. اصلی‌ترین منبع درآمد رژیم پهلوی به کما رفت و تلاش‌های دولت شاهنشاهی برای بازگرداندن کارکنان صنعت نفت به محل کار خود نتیجه‌ای در پی نداشت. شاید به همین خاطر باشد که خیلی‌ها این اعتصاب را یکی از زمینه‌های تسریع در پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران...

50 روز آخر

در ماهها و روزهای منتهی به 22 بهمن ماه 1357 ، به ویژه از آغاز ماه دی ، مدارس در بسیاری از شهرهای بزرگ تعطیل بود. بازگشایی آنها از نظر حکومت می توانست در تخفیف تظاهرات به ویژه در شهرهای بزرگ که معمولاً با مشارکت جوانان دانش آموز صورت می گرفت مؤثر باشد. بازگشایی مدارس با اعتراض شدید آموزگاران و دبیران مواجه شد و برخلاف گمان دولتمردان، در روزهای دوم و سوم دی ماه دامنه تظاهرات دانش آموزی فزونی گرفت؛ به حدی که دولت مجبور شد روز چهارم دی...

پایگاههای شنود سیا در ایران

مهمترین دلیل گسترش فعالیت و حضور سیا در ایران رقابت و مبارزه اطلاعاتی ـ جاسوسی با شوروی و کا.گ.ب بود. آمریکا می‌دانست که مرزهای شمالی ایران در مجاورت مرزهای جنوبی شوروی برای فعالیتهای جاسوسی بر ضد شوروی موقعیت کم‌نظیری ایجاد کرده است. به همین دلیل از همان سالهای نخست پس از کودتای 28 مرداد 1332، سیا به سرعت به کار نصب و راه‌اندازی دستگاههای عظیم و مدرن جاسوسی ـ اطلاعاتی و استراق سمع در نقاطی از قلمرو شمالی ایران اقدام کرد تا...

ملکه دو دربار خاندان پهلوی

تاج‌الملوک آیرملو همسر دوم رضا شاه در هر دو دربار پهلوی قدرت و نفوذی فوق‌العاده داشت. وی در سال 1295ش به عقد رضاخان میرپنج درآمد. در آن هنگام رضاخان چهل سال و تاج‌الملوک 25 سال داشت. رضاخان برای تشکیل خانواده خود در محله سنگلج خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت 5 سال صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. پس از کودتای سوم حوت 1299ش رضاخان ابتدا وزیر جنگ با لقب سردار سپه شد و بعد نخست‌وزیر، سپس فرمانده کل قوا و بالاخره به پادشاهی رسید،...

دولتمردی که با تریاک خودکشی کرد

روز 21 بهمن 1315 علی اکبر داور که از پایه های اساسی سلطنت رضاشاه پهلوی بود با خوردن تریاک در منزل خود، خودکشی کرد. علی‌اکبر داور وزیر مالیه حکومت رضاخان در سال 1264 ش در تهران متولد شد. پدرش سالها خزانه‌دار دربار قاجار بود. علی‌اکبر دروس مقدماتی زبان فارسی، عربی، حساب، تاریخ و جغرافیا را نزد معلمین خصوصی فرا گرفت. با توصیه یکی از درباریان مظفرالدین شاه قاجار و در سن 15 سالگی برای تحصیل رشته پزشکی وارد مدرسه دارالفنون تهران شد. پس...

ماجرای کتک خوردن محمدرضا پهلوی در مدرسه

محمدرضا پهلوی درسال 1304 شمسی در سن شش سالگی وارد دبیرستان نظام تهران گردید و در سال 1310 شمسی به اتفاق دو تن از همکلاسی هایش به نام های حسین فردوست و مهرپور تیمورتاش روانه شهر سوئیس شد تا در کالج «لُه روزه» به ادامه تحصیل بپردازد. از آن جا که یکی از ویژگی های ذاتی محمدرضا پهلوی حس قلدرمنشانه و زورگویی بود، با ورود به این مدرسه نیز راه و رسم خود را به مانند ایران در پیش گرفت اما، عاقبتِ آن به سودش ختم نشد چنانچه اسناد و شهادت...

چریکهای سرخ در جنگلهای سیاهکل

واقعه سیاهکل که به «قیام سیاهکل» و یا «جنبش سیاهکل» نیز مشهور است، به حمله‌ مسلحانه‌ جمعی از هواداران سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل در تاریخ ۱۹ بهمن سال ۱۳۴۹ گفته می‌شود. هدف از این عملیات آزاد سازی اعضای دستگیر شده این سازمان بود. در درگیری پیش آمده تعدادی از چریک‌ها کشته و جمع دیگری دستگیر و سپس اعدام شدند. این واقعه، از جمله نخستین حرکتهای مسلحانه با اهداف سیاسی علیه رژیم شاه محسوب...

پیش‌لرزه‌های یک انقلاب

با پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از عناصر و چهره‌های مؤثر در عصر پهلوی دوم از ایران گریختند. آن‌ها می‌دانستند با توجه به عملکردشان در دوران قدرت و خیانت‌هایی که در حوزه‌های مختلف مرتکب شده بودند، دیگر در ایران بعد از انقلاب و در میان مردم جایی ندارند. به همین دلیل، با ثروت نامشروعی که در دوران پهلوی اندوخته بودند، از ایران گریختند و به کشورهای مختلف به‌ویژه ایالات متحده‌ی آمریکا رفتند. با توجه به تعدد چهره‌های فراری در...

میلسپو در ایران

روز 19 بهمن 1321 دکتر میلسپو برای اداره امور مالی ایران وارد تهران شد. وی طی سالهای 1301 تا 1304 نیز جزو هیأت کارشناسان مالی آمریکا در ایران فعالیت کرد. آرتور چستر میلسپو ( Arthur. Chester) روز اول مارس 1883 م، در مزرعه‌ای واقع در پنج مایلی شهر «اگوستا» ( Augusta ) در ایالات میشیگان متولد شد. دوره دبیرستان را در شهر «آگوستا» در سال 1902 به پایان رساند. در سال 1908 درجه لیسانس از کالج «آلیبون» (Albion college)، در سال 1910 درجه فوق‌ لیسانس از دانشگاه ایلی نویز و...

سازمانی که چشم و گوش شاه بود

پس از کودتای 28 مرداد 1332، آمریکا فضا و شرایط را به منظور حضور و حاکمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته و درصدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت کرده و جایگزین انگلیس شود، از این رو یکی از زمینه‌های موردنظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. ضعف اطلاعاتی در ایران که سابقه‌ای دیرینه داشت و لطمه‌های حاصل از آن، برای رژیم شاه نیزانگیزه لازم را جهت تأسیس یک سازمان اطلاعاتی نیرومند ایجاد کرده بود. پس از برکناری رضاشاه که با از هم...

400 هزار دلار هدیه به رسمیت شناختن اسرائیل

آغاز روابط رسمی ایرانِ شاهنشاهی با رژیم صهیونیستی، هنگامی بود که دولت ساعد مراغه‌ای، در 23 اسفند 1328، کشوری به نام اسرائیل را به صورت دوفاکتو (غیررسمی) به رسمیت شناخت و کنسولگری خود در بیت‌المقدس را دایر کرد. این به رسمیت شناختن، به نقل از ویلیام شوکراس، نویسنده انگلیسی، «با پرداخت مبلغ 400 هزار دلار به ساعد مراغه‌ای» انجام شده است. از همان بدو تاسیس این دولت صهیونیستی، فضای سیاسی ایران دو پاره شد: 1- «دولت» که قصد داشت بدون...

آیت الله میلانی را بهتر بشناسید

آیت‌الله میلانی زعیم حوزه علمیه مشهد پس از امام دومین نفری بود که با قدرت وارد میدان مبارزه با شاه شد. آیت‌الله میلانی که در فقه و تدریس شهرت داشت،از سال 1330 به مشهد آمد. عملاً حوزه مشهد را وارد مرحله تازه‌ای کرد و به آن رونق بخشید. زمانی که جریان قم آغاز شد آیت‌الله میلانی با قدرت وارد میدان مبارزه با شاه شد و چنان که از اسناد و مدارک برجای مانده آشکار است، در برخوردهای مبارزاتی و موضع گیری‌های سیاسی پس از امام نفر دوم به...

مدرسه رفاه به روایت رجال تاثیرگذار انقلاب اسلامی

مدرسه رفاه، به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های اصلی روحانیون در تاریخ ایران ثبت شده است و امام خمینی (ره) پس از سال‌ها تبعید در خارج از کشور برای مدت کوتاهی در مدرسه رفاه مستقر شدند. با آن‌که استقرار امام در این مدرسه چندان طول نکشید و مدرسه علوی جایگزین آن شد، این مدرسه به شکل هیجان‌انگیزی پر از جزئیاتی است که در خاطرات بسیاری از شخصیت‌ها و رجال تاثیرگذار جمهوری اسلامی به نحو بارزی پررنگ و مشهود است. کتاب «خاطرات...

کمتر شنیده هایی از 5 ضریح مرقد امام رضا

ضریح به عنوان مهمترین نماد مضجع مطهر امام رضا (ع) با چند قرن قدمت، از سابقه ی تاریخی برخوردار است و بی شک قدمت بیش از یک هزار و دویست ساله مشهدالرضا و اقبال مسلمانان به زیارت این مکان در طول چندین قرن، زمینه را برای پیدایش صندوق و بعدها ضریح فراهم آورده است. بنا به شواهد تاریخی، تاکنون چندین ضریح بر روی مرقد شریف امام رضا (ع) نصب گردیده که ضریح فعلی پنجمین ضریح است و در مورد تاریخچه ضریح های نصب شده بر روی مرقد مطهر امام روایات...

پیشنهادی که بختیار به امام داد

بختیار گفت: بعضی اگر آیت‌الله خمینی بخواهد در شهر مقدس قم دولت پیشنهادی خود را به وجود آورد، به او اجازه خواهم داد تا دولتی شبیه به واتیکان تأسیس کند. در تب و تاب انقلاب و با نزدیک شدن به پیروزی انقلاب اسلامی، شاهد ریزش‌ها و رویش‌هایی هستیم، ریزش‌هایی از جنس استبداد و غرب زدگی! و رویش‌هایی از نوع استکبارستیزی و از این راه کاخ استبداد متزلزل‌تر شده و دومینوی سقوط استبدادگران اینبار حکومت پهلوی را نشانه گرفت است. ترور...

وزیر فحاش

عبدالعظیم ولیان در سال 1302 شمسی در تهران به دنیا آمد و پس از اتمام دوره دبیرستان به دانشکده افسری رفته و در 24 سالگی از این دانشکده فارغ التحصیل گردید. وی همزمان با تحصیل در دانشکده افسری از دانشکده حقوق تهران نیز لیسانس علوم سیاسی گرفت و دوبار نیز به امریکا اعزام شد تا آموزش های نظامی را دانشکده توپخانه تکمیل نماید. ولیان پس از تصدی چند منصب نظامی و وکالت در دادگاه های ارتش و نیز همکاری با ساواک، در سال 1341 با درجه سرهنگی به وزارت...

ارانی که بود وچه کرد ؟

روز 14 بهمن 1318 تقی ارانی از بانیان پیدایش جنبش چپ و از موسسان حزب توده ایران در 38 سالگی در زندان رضاخان درگذشت . تقی ارانی فرزند ابوالفتح ارانی در 1282 ش. در تبریز چشم به جهان گشود. او دوره ابتدایی را در مدرسه فیوضات تبریز به پایان برد و برای ادامه تحصیل راهی تهران شد . دوره متوسطه را از 1294 تا 1300 ش . در دارالفنون گذراند و یک سال به تحصیل دانش پزشکی در همان مدرسه پرداخت و در 1301 با سرمایه شخصی برای ادامه تحصیل در رشته شیمی به آلمان رفت ....

اعتصابی که روند پیروزی انقلاب را تسریع کرد

اعتصاب کارکنان صنعت نفت در پاییز سال ۱۳۵۷ و به دنبال آن فرمان حضرت امام(س) مبنی بر قطع و تحریم صادرات نفتی، نقش بسیار مهمی در سقوط نظام شاهنشاهی و پیروزی انقلاب اسلامی داشت. در پی قطع عرضه روزانه بیش از چهار میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی به مدت ۷۰ روز، طلیعه دومین شوک و بحران نفتی برای کشورهای مصرف کننده صنعتی غرب و شرق آشکار شد. در مدت کمتر از یکسال قیمت نفت از بشکه‌ای حدود ۱۳ دلار به بشکه‌ای بیش از ۴۰ دلار رسید. به موازات...

حزب رستاخیز و سقوط نهایی رژیم پهلوی

اعلام تأسیس حزب واحد رستاخیز در بعداز ظهر روز یکشنبه 11 اسفند سال 1353 خودکامگی و روش استبدادی حکومت در ایران دوران محمدرضا شاه پهلوی به نهایت رسید. به دنبال آن احزاب حکومت ساخته و البته فرمایشی ایران نوین، مردم و یکی دو حزب کمتر قابل اعتنای دیگر (پان ایرانیست و ایرانیان) به سرعت منحل و بلافاصله برای حزب جدید عضوگیری آغاز شد. شاه که بالاخص پس از کودتای 28 مرداد 1332 با پشتیبانی آمریکا و نیز انگلستان در راه تثبیت و تحکیم دیکتاتوری...

سرانجام رئیس ساواک

در 26 بهمن 1357نعمت‌الله نصیری رئیس ساواک به حکم دادگاه انقلاب اسلامی به جرم ارعاب در جامعه و کشتار مردم در سال‌های ریاست بر ساواک و شهربانی تیرباران شد. روز 10 بهمن 1335، نعمت‌الله نصیری، رئیس‌ شهربانی کل کشور به سمت معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) منصوب شد. دوره ریاست نصیری بر ساواک تا 17 خرداد 1357 بطول انجامید و پس از وی ناصر مقدم عهده‌دار این سمت شد. نعمت‌الله نصیری در مرداد 1289 در سمنان متولد شد، در...

بلدیه از دوره قاجار تا پهلوی اول

بلد به معنای شهر، بلدیه نام قدیم شهرداری است و در لغت‌نامه دهخدا به معنی موسسه‌ای در هر شهر که در کار نظافت و خوبی آب و نان و چراغ و سوخت و خواربار صحت نظر دارد. پیش از تشکیل بلدیه مردم هر شهر طبق آداب و رسوم و اعتقادات شخصی و دینی بدون مداخله حکومت خدمات شهری را انجام می‌دادند و هر کس جلو خانه و دکان خویش را تمییـز می‌کرد. اولین نظم امور شهری در دوره ناصرالدین شاه قاجار به اجرا درآمد و اداره‌ای به نام "اداره احتسابیه" که...

شعارهای دوران انقلاب

شعار به عنوان ابزاری برای (ارعاب دشمن، تهییج نیروهای خودی، ایجاد همبستگی و قدرت روحی و روانی و هدایت شعار دهندگان به سوی اهدافی خاص، تبیین ایدئولوژی و اندیشه های مختلف) رایج بوده است و در واقع می توان گفت شعار، وسیله ای مناسب برای توصیف و تبیین اوضاع و احوال اجتماعی و روانشناختی زمان خویش بوده و برای ارائه تحلیل های علمی و پژوهشی، مواد خام گرانمایه ای به شمار می رود. از علایم و ویژگی های هر انقلاب شعارها و نحوه گسترش و نشر آن...

عملیات طرح فرهاد چه بود

یکی از طرح‌های عملیاتی که در زمان تصدی ارتشبد قره‌باغی در ژاندارمری کشور صورت گرفت طرح فرهاد یا سرکوب دانشجویان در کوهستان های شمال تهران بود. عباس کریم قره‌باغی، فرزند کریم، در روز دهم آبان ماه 1297 ش (1) در کوچه قره‌باغی های تبریز متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی برای گذراندن دوره متوسطه وارد دبیرستان رشدیه تبریز شد اما درسال 1313 دبیرستان مزبور را رها کرده وارد دبیرستان نظام تبریز شد و سال 1315 فارغ التحصیل شد. (2) از...

اولین جنگ فتحعلیشاه قاجار با روسیه

فتحعلیشاه قاجار با بی کفایتی دو عهدنامه ننگین به ایران تحمیل نمود و بخشهای وسیعی از خاک ایران را به روسیه واگذار کرد رابطه ایران با روسیه در دوره قاجار خصوصاً در زمان زمامداری فتحعلی‌شاه خصمانه و حالت درگیری همیشگی داشت. در زمان فتحعلی شاه دو دوره جنگ های طولانی بین ایران و روسیه در می‌‌گیرد و طی این جنگ ها دولت انگلستان با توطئه و دسیسه افکنی کوشش می‌‌کند از آشوب و درگیری به وجود آمده در ایران به نفع خود و در رسیدن به...

طرح بختیار برای بمباران تهران در روزهای انقلاب

روزهایی که انقلاب به اوج خود رسید بختیار به فرمانده نیروی هوایی دستور دارد مرکز آموزش هوایی دوشان تپه و مسلس سازی تسلیحات را بمباران کنند. در همان روز اول بهمن 57 که این خبر انتشار یافت، اعلام شد که امام خمینی در چند روز آینده به ایران مراجعت‏ خواهند کرد و تاریخ احتمالی بازگشت ایشان به ایران روز جمعه ششم بهمن اعلام گردید. خبر بازگشت امام خمینی وحشت زیادی در میان فرماندهان نظامی بوجود آورد و ژنرال هایزر که مرتبا با فرماندهان...

ماموریت ویژه « هایزر»

در روزنامه های عصر روز 16 دی 1357 اعلام شده بود که معاون فرماندهی سازمان اتلانتیک شمالی (ناتو) بدنبال تشکیل کنفرانس سران در «گوادلوپ» و در ساعات اولیه کنفرانس با ماموریت ویژه ای از طرف دولت آمریکا به تهران اعزام شده است. این جریان موجب پخش شایعاتی در میان مردم می گردد که آمریکا می خواهد مجددا کودتایی شبیه کودتای 28 مرداد در ایران به راه بیندازد. رادیوهای بیگانه نیز گزارش دادند این ژنرال چهار ستاره که نام او «رابرت هایزر» می باشد...

نقش احزاب در انقلاب اسلامی

در خلال سال‌های 40 تا 57 گروه‌ها و سازمان‌های بسیاری در عرصه سیاسی ایران ظاهر شدند که مدعی رهبری مبارزات بودند و مشی سیاسی یا نظامی خویش را راهی صحیح و اصولی می‌دانستند. بعضی از این گروه‌ها همچون نهضت آزادی و جبهه ملی مبارزه در چارچوب قانون اساسی (یعنی پذیرش نظام شاهنشاهی) را هدف قرار داده بودند و برخی دیگر که مشی مسلحانه را به عنوان تنها راه براندازی رژیم پهلوی در پیش گرفته بودند، در عمل در برابر ساواک شکست خوردند و از دور...

طرحی برای انفجار هواپیمای حامل امام

با خروج شاه از کشور، امام در اظهارنظرهای خود از بازگشت قریب الوقوع به میهن خبر دادند؛ از این‌رو ابتدا قرار بود که روز پنجشنبه 5 بهمن 1357 بازگشت امام به میهن صورت گیرد که بختیار با بستن فرودگاه‌ها مانع از انجام این امر شد. امام در این روز در پیامی به ملت ایران تأکید کردند که من از ایرانیانی که با من همراهی کرده‌اند متشکرم. من می‌خواستم فردا را در میان ملت باشم و هر رنجی که آنها می‌برند من هم با آنها باشم، لکن دولت خائن از این امر...

...

23

...