مقالات

عملیات برون‌مرزی ساواك

ساواك اهداف خود را در كشورهایی كه ارتباط نزدیكی با حكومت پهلوی داشتند، با آزادی عمل بیشتری دنبال می‌كرد، اما فعالیتش در كشورهای مخالف و یا رقیب حكومت ایران، با دشواریهای قابل‌توجهی همراه بود. در تقسیم‌بندی كلان كشورهای جهان به دو قطب سرمایه‌داری و كمونیسم و رقابت و اختلافات عمیق آنها با یكدیگر، حكومت پهلوی عضو مهمی در اقمار كشورهای سرمایه‌داری به شمار می‌آمد و ماهیت فعالیت ساواك متأثر از رقابت جهان سرمایه‌داری با دنیای...

ساواك؛ شكنجه و قتل و جنایت

درباره تعداد دقیق زندانیان سیاسی دوره سلطنت محمدرضا اطلاع دقیقی در دست نیست. محافل نزدیك به رژیم پهلوی همواره سعی داشته‌اند این رقم را تقلیل داده و اندك برآورد كنند، مخالفان حكومت و برخی محافل سیاسی و مطبوعاتی خارجی گاه تعداد زندانیان سیاسی آن دوره را تا 000/100 نفر و بیشتر آورده‌اند. در منابعی این رقم 25000 نفر ثبت شده است. با این احوال تردیدی نیست كه طی سالهای پس از كودتای 28 مرداد 1332 تا واپسین ماههای سال 1357 هزاران نفر به اتهامات...

ساواك و سیا (CIA)

پیشینه سیا سازمان اطلاعات مركزی یا آژانس مركزی اطلاعات امریكا ـ سیا (CIA) ـ بر مبنای قانون امنیت ملی امریكا مصوب اول مه 1947 كنگره تشكیل شد. تا تشكیل نهایی سیا، امریكا دارای نظام اطلاعاتی و امنیتی انسجام یافته و صاحب اقتداری نبود. حداقل از هنگام پیروزی انقلاب امریكا و دوران ریاست جمهوری جرج واشنگتن به بعد تلاشهای متعددی برای شكل‌‌دهی دستگاه اطلاعاتی ـ امنیتی امریكا صورت گرفته بود. اولین تشكیلات اطلاعاتی این كشور كه در سال 1775م....

ساواك عامل تقویت پایه‌های نظام استبدادی پهلوی دوم

دلایل داخلی تشكیل ساواك، از علل و دلایل خارجی شكل‌گیری آن قابل تفكیك نیست. مجموعه علل و عواملی كه بر شكل‌گیری سیاست و رویكرد خارجی حكومت اثرگذار بود، با سلسله تحولات سیاسی ـ اجتماعی داخلی پیوند نزدیكی داشت. از آنجا كه رویكرد كلی سیاست داخلی و خارجی ایران در راستای اهداف و استراتژی منطقه‌ای و جهانی در حال شكل‌گیری غرب و به‌ ویژه امریكا بود، تشكیل نهادها و سازمانهایی نظیر ساواك نیز نمی‌توانست جدای از این مجموعه تحولات صورت...

ساواك در دوره حسن پاكروان

سرلشكر حسن پاكروان فرزند فتح‌الله پاكروان در واپسین روزهای سال 1339 به عنوان دومین رئیس ساواك جانشین سپهبد تیمور بختیار شد. پاكروان كه در طرح تشكیل ساواك و تدوین نمودار سازمانی اولیه آن نقش قابل توجهی داشت و مدتها در ریاست ركن 2 ارتش خدمت كرده بود، در دوره ریاست بختیار، معاون بین‌الملل ساواك بود. گفته می‌شد سیاستهای خشن بختیار موجب شد تا شاه با انتخاب فردی به ظاهر نرمخو كه بیشتر طرفدار سیاست مصالحه در برخورد با مخالفان حكومت...

ساواك ، دانشگاهیان و مراكز آموزش عالی

در تمام دوره پهلوی موضوع دانشگاه و چگونگی برخورد با دانشگاهیان از مهمترین دلمشغولیها و مشكلات مبتلا به حكومت و دستگاههای امنیتی ـ انتظامی آن بود. در دوران رضاشاه پس از تأسیس دانشگاه تهران، به رغم تمام سختگیریهای سیاسی و رعب و وحشتی كه در جامعه ایرانی ایجاد شده بود، هر از گاه شاهد تحركات و مخالفتهای سیاسی دانشجویان هستیم. پس از سقوط رضاشاه و در دهه 1320 كه آزادیهای سیاسی نسبی به وجود آمده و متعاقب آن فعالیت تشكلها، احزاب و گروههای...

سازماندهی، تشكیلات و مهارتهای اطلاعاتی ـ پرسنلی ساواك

ساختار تشكیلاتی ساختار تشكیلاتی و نمودار سازمانی ساواك در طول حدود 22 سال فعالیت آن همواره دچار تحول و توسعه كمی و كیفی شده است. پس از تأسیس و آغاز به كار ساواك، به تدریج و بر حسب نیاز در سازمان و مدیریت اجرایی و برنامه‌ریزی ساواك هم تغییراتی پدید می‌آمد. با این حال ساختار اولیه‌ای كه ساواك بر اساس آن شكل گرفت كماكان به عنوان اساس سازماندهی آن باقی ماند و همواره بخشهای جدیدتر بر آن افزوده شد. با این حال منابع موجود تركیب...

چگونگی تاسیس ساواك

از اواسط 1335، اخبار و گزارشاتی در نشریات و روزنامه‌ها منتشر می‌شد كه حاكی از تلاش دولت علاء برای تشكیل سازمان اطلاعاتی ـ امنیتی بود. گفته می‌شد كه با تشكیل این سازمان، بر فعالیت فرمانداری نظامی پایان داده خواهد شد و تركیبی از افسران و نیروهای آن، سازمان جدید را اداره خواهند كرد. چهارشنبه 11 مهر 1335 اعلام شد كه هیئت وزیران طرح تشكیل سازمان امنیت را تصویب كرده است و برای تأسیس آن نیازی به تأیید و تصویب مجلس شورای ملی و سنا وجود...

اهداف صهیونیستها ا‌ز آموزش و تجهیز اطلاعاتی ساواك

اسرائیل از آموزش و تجهیز سازمان‌های اطلاعاتی كشورهای مختلف به‌طور عام و آموزش و تجهیز ساواك در حالت خاص‌، چه اهدافی را پی می‌گرفت‌؟ چرا آموزش و تجهیز در حیطه‌های اطلاعاتی و امنیتی از چنین جایگاه ویژه‌ای در نزد سران رژیم غاصب اسرائیلی برخوردار است‌؟ در این زمینه پرسش‌های فراوان مطرح است كه هركدام به نوبه خود نیازمند بررسی و دقت است كه در ذیل به برخی اغراض خاص اسرائیل در امر آموزش و تجهیز نیروهای «سازمان اطلاعات و امنیت...

شكنجه در ساواك به روایت اسناد

چکیده: آپولو مجموعه ای از چند دستگاه فلزی بود كه در اتاق تمشیت ( اتاق شكنجه ) قرار داشت و نحوه استفاده از آن چنین بود كه متهم را روی تخت فلزی می خواباندند ، سپس با استفاده از گیره هایی كه روی دسته های تخت قرار داشت ، دست ها و پاهای او را می بستند و به وسیله دستگیره ای كه روی دستگاه وجود داشت ، پاهای متهم را به سمت بالا می آوردند تا كف پاها رو به بالا قرار گیرد . " كلاه خود " فلزی را كه از سقف آویزان بود ، به سمت پایین می كشیدند تا سر و شانه...

سولیوان: ما فقط بدنامی رابطه با ساواك را تحمل می‌كردیم

ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریكا در حكومت پهلوی در سالهای مأموریت خود در تهران (خرداد 1356 تا فروردین 1358) شاهد بسیاری از تحولات و رویدادهای ایران بود. او پس از پایان مأموریت خود در كتابی به نام «مأموریت در ایران» به حقائقی از اوضاع سیاسی ایران در عصر پهلوی، دخالتهای آمریكا در ایران، وابستگی و چاپلوسی بسیاری از مقامات دولتی شاه و اختناق سیاسی و اجتماعی ایران در دوران حكومت محمد‌رضا پهلوی اشاره كرده است. متن زیر توضیحات سولیوان در...

سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواك

مظفر شاهدی پیشینه: سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواك (خرداد 1357 ـ بهمن 1357) فرزند یعقوب در سوم تیر 1300 درتهران متولد شد. نام خانوادگی وی در آغاز «مقدم چهارگریل‌اصل» بود كه پس از مدتی به مقدم‌راد و نهایتاً به مقدم تغییر پیدا كرد. همچنان كه از نوشته‌های خود او برمی‌آید تا سن ده سالگی تحت تكفل پدر زندگی می‌كرده و از آن پس دایی‌اش حسین مقدم عهده‌دار وظیفه نگهداری او شد و چنانكه خود او ذكر كرده است گویا تا سال 1334 هم هنوز در منزل...

ساواك به روایت سفیران انگلیس و آمریكا

ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریكا در ایران به صراحت ساواك را فرزند سیا و ساواكی‌ها را پرورش یافته در آمریكا و اسرائیل اعلام كرده و بر روابط سیا و ساواك تاكید می‌كند . او در باره بی رحمی‌ها و قساوت‌های ساواك چنین می‌نویسد : « ... پس از قیام سال 1963 (برابر یا 1342 خورشیدی) به رهبری آیت الله خمینی ، ساواك به تدریج از صورت یك سازمان اطلاعاتی و ضد جاسوسی خارج شد و بخش عمده‌ای از آن به صورت پلیس مخفی برای مبارزه با مخالفان رژیم در آمد ....

ساختار ارتش و ساواك و ناكارآمدی رژیم پهلوی

گفت وگو: مرتضی رسولی پور مروری بر آثار منتشره از سوی دكتر احسان نراقی، صاحب نظر علوم اجتماعی نشان می‏دهد كه اندیشه ‏های او برخاسته از نوعی عملگرایی در چهارچوب روشهای غیرانقلابی است. او با توجه به اینكه با بسیاری از شخصیت‏های درجه اول فرهنگی، سیاسی و نظامی رژیم گذشته ارتباط و آشنایی نزدیك داشت اطلاعات جالبی در سینه خود جای داده كه آگاهی از آنها می‏تواند برای علاقه ‏مندان رخدادهای تاریخ معاصر مفید باشد. * به نظر جنابعالی...

چهره بی پرده روسای ساواك

اولین رئیس ساواك، تیمور بختیار بود. تیمور بختیار پس از كودتای 28 مرداد ، هزاران نفر را تحت عنوان جرایم گوناگون بازداشت و شكنجه كرد و افراد زیادی را به علل مختلف و گاه واهی ، احضار و حبس كرد و هر صدای مخالفی را خاموش ساخت . از جمله جنایات بختیار یكی آن است كه سید عبدالحسین واحدی ( از سران فدائیان اسلام ) را به دست خود به قتل رساند بختیار فردی هوسران و فاسد بود و به زنان شوهر دار نیز دست‌اندازی می‌كرد . فرح پهلوی در كتاب خود در مورد...

چگونگى ورود آزمون به ايستگاه اطلاعاتى ساواك در آلمان غربى

همان‏طور كه قبلاً ذكر شد، مسائل و موضوعات متعددى موجب آن شد كه آزمون دل از حزب توده بر كند و علاقه خودش براى بازگشت از آلمان شرقى را صريحا اعلام كند. نيت شخصى وى نيز چيزى جز ادامه تحصيل و سپس آغاز زندگى معمولى و عادى نبوده است. ولى اين امر براى رژيم حاكم بر ايران قابل قبول نبود چون هيئت حاكمه نمى‏پذيرفت شخصى با داشتن سابقة تقريبا ده سال فعاليت در رده‏هاى مختلف حزب توده به صرف يك عذرخواهى معمولى و اظهار پشيمانى از گذشته بدون انجام...

بهائیان در ساواك بهائیان در عصر پهلوی ها

احمد اللهیاری همان طور كه می دانیم «ساواك» برآمده از فرمانداری نظامی تهران و لشكر دو زرهی و نیز ادارات اطلاعات و ضداطلاعات ارتش و شهربانی و ژاندارمری كشور بعد از كودتای 28 مرداد 1332 بود. بعد از كودتای 28 مرداد، محمدرضا پهلوی درصدد تثبیت پایه های حكومت دیكتاتوری خود برآمد و از سوی دیگر، دولت استعمارگر انگلیس و امپریالیسم نوخاسته آمریكا هم كه منافع عمده ای در ایران داشتند، حفظ امنیت و تثبیت دیكتاتوری محمدرضا پهلوی را امری بسیار...

گزارش اولین نشست سران ساواك و موساد

اولین جلسه مشترك نمایندگان ساواك ایران و موساد اسرائیل، در مرداد 1339 چهار سال پس از تأسیس ساواك برگزار شد. نظر به اهمیت این نشست و مصوبات آن و تلاشی كه رژیم صهیونیستی برای استفاده از توان امنیتی ایران برای مقابله با رژیم جمال عبدالناصر در مصر به كار بسته بود، گزارش نتیجه مكتوب این جلسه را به نقل از اسناد ساواك كه عیناً در كتاب «ساواك و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل» نوشته عبدالرحمان احمدی به چاپ رسیده است می‌آوریم. اسرائیل به عنوان...

ساواك، كا.گ.ب و بلوك شرق

از همان نخستین سالهای پیروزی انقلاب كمونیستی در روسیه شوروی كه تقریباً با پایان تدریجی كار سلسله قاجار و صعود رضاخان به سریر قدرت و سپس سلطنت او همراه بود، دستگاه اطلاعاتی و امنیتی روسیه تحركات جاسوسی و اطلاعاتی خود را در قلمروهای شمالی ایران آغاز كرد. به دلیل فقدان دستگاه اطلاعاتی و امنیتی قابل اعتنا در ایران دوره رضاشاه كه بتواند فعالیتها و ارتباطات دستگاههای امنیتی خارجی را كنترل كند، مأموران شوروی در انجام مقاصد اطلاعاتی...

ساواك و مخالفان در خارج از كشور

در بیست و پنج سال پایانی حكومت پهلوی، بسیاری از مخالفان حكومت را درخارج از كشور، دانشجویان و تشكلهای دانشجویی تشكیل می‌دادند. در پی كودتای 28 مرداد 1332 و سخت‌گیریهای حكومت نسبت به احزاب، گروهها و فعالان سیاسی و مذهبی، به تدریج كانونهای سیاسی مخالف حكومت در بین دانشجویان و تشكلهای دانشجویی شاغل به تحصیل در خارج از كشور شكل گرفت. از اواسط دهة 1330، گروههای سیاسی و مذهبی مخالف حكومت در داخل امكان فعالیت نداشتند و به تدریج در...

ساواك و انقلاب اسلامی

هنگام اعلام فضای باز سیاسی، كه برخی آثار و نشانه‌های آن از اواخر سال 1355 و اوایل سال 1356 در محافل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی كشور دیده می‌شد، ساواك در برابر مخالفان و منتقدان نرمش قابل‌ اعتنایی نشان نداد. از همان آغاز، حكومت می‌دانست كه با ادامه فضای باز سیاسی، مخالفان و منتقدان به تدریج كنترل اوضاع را در دست خواهند گرفت. ساواك، در این دوره به عنوان بازوی اجرایی شاه و حكومت، با در پیش گرفتن سیاست یك گام به پس و دو گام به پیش، خشونت‌...

ساواك در دوره نعمت‌الله نصیری

سپهبد نعمت‌الله نصیری با آغاز نخست‌وزیری امیرعباس هویدا در بهمن 1343 جایگزین پاكروان شد. در دوران ریاست پاكروان، نصیری رئیس كل شهربانی بود و در دوره نهضت امام خمینی، در اعمال خشونت و سركوب مخالفان سرسختی نشان داد. نصیری افسر كم‌سوادی بود و تنها راه برخورد با مخالفان را در سركوب قهرآمیز جستجو می‌كرد. نصیری در دوره ریاست پاكروان با او رقابت داشت و تلاش می‌كرد برای جلب رضایت شاه تمام توان شهربانی را در مقابله با بحران به كار...

ساواك در تعقیب مخالفان سیاسی

مخالفان رژیم پهلوی طیف گسترده‌ای بودند كه هر یك در مبارزه با حكومت مشی ویژه‌ای در پیش گرفتند. با این احوال در مبحث حاضر صرفاً كارنامه سیاسی و مبارزاتی تشكلهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار خواهد گرفت كه در مخالفت با حكومت از روشهای مسالمت‌آمیز پیروی كردند. روحانیون و علما كه از مهمترین مخالفان سیاسی حكومت محسوب می‌شدند نیز در چارچوب همین دسته طبقه‌بندی می‌شوند، اما به دلیل گستره وسیع مبارزات آنان، كارنامه سیاسی‌شان در فصل...

ساواک از ابتدا تا انتها

ساواك توسط امریكایی‌ها و زیر نظر «سازمان سیا» در سال 1335 طراحی و تأسیس گردید. این سازمان در آغاز به دلیل عدم استقلال و حاكمیت ملی رژیم پهلوی، وسیله‌ای برای مثلث اینتلجنس سرویس، سیا و موساد شد. روند حركت ساواك نه در راه منافع ملی، اقتدار ملی، وحدت ملی ... كه در راستای منافع و نیازهای غرب تعریف شد. در رأس هرم ساواك، سیا و در دو زاویه دیگر انگلیس و اسرائیل حضور داشتند. نتیجه این كار یعنی حفاظت از منافع غرب، حفظ قدرت و حاكمیت شاه،...

روابط و همكاریهای ساواك و موساد

- پیشینه و تشكیلات موساد از همان آغازین روزهای اعلام رسمی تشكیل دولت اسرائیل در 1948م./1327ش. طرح تشكیل یك سازمان اطلاعاتی و جاسوسی مورد توجه رهبران آن قرار گرفت. دولت صهیونیستی از سوی محافل سیاسی، اقتصادی و نیز برخی دولتهای اروپایی و امریكا حمایت می‌شد. صهیونیستها هنگام اعلام موجودیت اسرائیل، سالیانی طولانی با اعراب مسلمان درگیر نبردهایی تجاوزكارانه بودند و برای تحكیم موقعیت خود در منطقه، جنایات بسیاری مرتكب شده و گروههای...

مطالب بیشتر درباره شکار مأموران ساواک از سوی ایران از مجموعه اسناد بدست آمده از وزارت امور خارجه امریکا

محرمانه 30 ژوئیه 1979ـ 8 مرداد 1358 از: سفارت آمریکا، بن ـ 13355 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی مرجع: الف) بن 12990 ب) فرانکفورت 6561 ج) هامبورگ 1401 د) برلین 1607 ه‍ ( دوسلدورف 1688. موضوع: مطالب بیشتر درباره شکار مأموران ساواک از سوی ایران 1- (محرمانه) وزارت خارجه چیزی درباره دخالت دولت ایران در مبارزه اخیر علیه مأموران ادعایی ساواک سابق کشف نکرده است. به گفته مسئول میز ایران در وزارت خارجه (آلمان) کاردار ایران اطمینان داده است که همه...

سیا، ساواك و سفارت آمریكا

مظفر شاهدی سیا از آغاز حضورش در ایران عصر‌ پهلوی ارتباط مستقیمی با سفارت امریكا در تهران پیدا كرد و در واقع بخشی از سفارت امریكا در تهران در اختیار سیا قرار داشت. در بسیاری از امور میان اعضای رسمی سفارت و عوامل سیا هماهنگی لازم برقرار بود. با این حال سیا در فعالیتهایش از استقلال عمل كافی برخوردار بود و چه بسا فعالیتهای پرشماری از آن، از دید و اطلاع اولیای سفارت مخفی می‌ماند. به عبارت دیگر سیا در گزارش اقدامات و فعالیتهایش در...

سرنوشت آخرین رئیس ساواك

سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواك (خرداد 1357 ـ بهمن 1357) فرزند یعقوب در سوم تیر 1300 درتهران متولد شد. نام خانوادگی وی در آغاز «مقدم چهارگریل‌اصل» بود كه پس از مدتی به مقدم‌راد و نهایتاً به مقدم تغییر پیدا كرد. همچنان كه از نوشته‌های خود او برمی‌آید تا سن ده سالگی تحت تكفل پدر زندگی می‌كرده و از آن پس دایی‌اش حسین مقدم عهده‌دار وظیفه نگهداری او شد و چنانكه خود او ذكر كرده است گویا تا سال 1334 هم هنوز در منزل دایی‌اش زندگی می‌كرد و از...

ساواك از تأسیس تا پایان فروپاشی رژیم ستم‌شاهی

ساواك توسط امریكایی‌ها و زیر نظر «سازمان سیا» در سال 1335 طراحی و تأسیس گردید. این سازمان در آغاز به دلیل عدم استقلال و حاكمیت ملی رژیم پهلوی، وسیله‌ای برای مثلث اینتلجنس سرویس، سیا و موساد شد. روند حركت ساواك نه در راه منافع ملی، اقتدار ملی، وحدت ملی ... كه در راستای منافع و نیازهای غرب تعریف شد. در رأس هرم ساواك، سیا و در دو زاویه دیگر انگلیس و اسرائیل حضور داشتند. نتیجه این كار یعنی حفاظت از منافع غرب، حفظ قدرت و حاكمیت شاه،...

تشكیل ساواك ،طرحی در راستای توسعه شبكه‌های اطلاعاتی ـ امنیتی منطقه‌ای سیا

مطرح است كه ساواك اساساً در پاسخ به هیچ نیاز مغفول در كشور پدید نیامد. عملكرد آتی ساواك هم نشان داد كه هدف عمده آن تقویت بنیانی نهادهای مدنی سیاسی، اطلاعاتی ـ امنیتی كشور نبود. و اصولاً هم طرح تشكیل ساواك ابتكاری از سوی دولتمردان و هیئت حاكمه كشور نبود. حسین فردوست تشكیل ساواك را به سیا و امریكا نسبت می‌دهد. وی معتقد است این سازمان در راستای توسعه شبكه‌های اطلاعاتی ـ امنیتی منطقه‌ای سیا تشكیل شد. محمد حسنین هیكل روزنامه‌نگار...

...

18

...