مقالات

بنی صدر خطاب به حاج احمد آقا: یا جای من است یا جای رجایی!

بنی صدر خطاب به حاج احمد آقا: یا جای من است یا جای رجایی! ازخوانی تاریخ / چرا بنی صدر مخالفت کرد؟ همگان می‌دانستند که چالش اصلی میان مجلس و رئیس‌جمهور بر سر انتخاب نخست وزیر خواهد بود. بنی‌صدر با رندی سعی در جلب نظر امام و بیت‌ ایشان برای بهره‌برداری‌های سیاسی داشت و به همین خاطر مرحوم احمد خمینی را به عنوان نخست‌وزیر پیشنهاد کرد که مورد قبول امام واقع نشد. بنی‌صدر در اقدام بعدی، مصطفی میرسلیم، سرپرست شهربانی کل کشور و از ...

آرم جمهوری اسلامی را چه کسی طراحی کرد؟ - محمدرضااسدزاده

/ چرا طراح آرم نمی‌خواهد نام و عکس او منتشر شود تاریخ - گفته ها و ناگفته هایی از پرچم جمهوری اسلامی ایران محمدرضااسدزاده - یک مشتِ گره کرده با چندستاره، آرم تصویب شده برای جمهوری اسلامی بود. حتی اسکناس هایش هم چاپ شده بود که ناگهان آیت الله هاشمی رفسنجانی از قم زنگ می زند و دستورجمع آوری آنها را می دهد. با مخالفت آقای هاشمی، امام نیز قانع شده و آرم ارسال شده به دفتر قم را تنفیذ می کند. او که فروردین 58 طرح آرم خود را به...

قدردانی دکتر امینی از "شعبون بی مخ" + سند

قدردانی دکتر امینی از "شعبون بی مخ" / سند دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین ازشعبان بی مخ تقدیر کرد در جلسه منزل دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین، عده‌ای در حدود 10 نفر و از جمله هادی اشتری وزیر مشاور و استاندار سابق ـ ناصری و نوحه‌دانی و سرمست اجتماع داشته‌اند. در این جلسه درباره وضع مدارس و روش آموزش و پرورش بحث شده و دکتر امینی گفته خیلی بهتر بود اگر در مدارس جوانان کار را با دانش توأماً می‌آموختند و ما در حال حاضر بنّا ـ...

افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس بخش دوم - سیدهادی خسروشاهی

تاریخ خبر: دوشنبه 13اردیبهشت 1390 - 29جمادی الاول 1432 ـ 3 مه 2011 - شماره 25022 افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس استاد سیدهادی خسروشاهی/ بخش دوم اشاره: در شماره قبل خاطراتی از استاد خسروشاهی همراه با سندی نو یافته از سیدجمال‌ که به همت مرحوم ایرج افشار به دست آمده بود، درج شد و اینک بخش دوم آن خاطرات، شامل اصل سند مربوط به سدیدالسلطنه، به اضافه نامه‌ای تاریخی از آیت‌الله کاشانی به تقی‌زاده ـ سفیر وقت ایران در لندن ـ که توسط ایرج افشار...

افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس بخش اول - سیدهادی خسروشاهی

افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس استاد سیدهادی خسروشاهی / بخش اول اشاره: درگذشت استاد ایرج افشار، ایران‌شناس و محقق زبان و ادبیات فارسی و بنیانگذار کتاب‌شناسی و کتابداری نوین در ایران، با گرامیداشت بسیاری از رجال علم و ادب و فرهیختگان رشته‌های گوناگون همگام بود.استاد خسروشاهی، با توجه به آشنایی دیرینه با مرحوم دکتر ایرج افشار به گوشه‌هایی از خاطرات خود درباره وی و سندیابی و همکاری‌اش در نشر اسناد تاریخی، اشاراتی دارد که...

تأثیر نهضت حسینی بر انقلاب اسلامی - شعیب بهمن

تأثیر نهضت حسینی بر انقلاب اسلامی در حالی که اکثر انقلاب‌های معاصر، سرچشمه ایدئولوژیک خود را از ناسیونالیسم، بورژوازی، کمونیسم و... می‌گرفتند، مردم ایران به رهبری امام خمینی،اسلام را به عنوان ایدئولوژی انقلابی خود برگزیدند. دلیل بروز چنین رفتاری از مردم ایران بیش از هر چیز به فرهنگ سیاسی ایرانیان باز می‌گردد. باتوجه به آنکه مهم‌ترین منبع فرهنگ سیاسی ایران، مبانی دینی و به طور خاص مذهب شیعه است و بخش عمده‌ای از رفتار سیاسی...

ویژگی‌های کلی انقلاب اسلامی در مقایسه با ... - محمدباقرحشمت زاده

ویژگی‌های کلی انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب های روسیه و فرانسه محمدباقرحشمت زاده مقایسه پدیده های مشابه می تواند در شناخت هر چه بیشتر آنها مفید واقع شود در تاریخ جهان انقلابهایی رخ داده و ممکن است بین این انقلاب ها تشابهات فراوانی وجود داشته باشد.بحث مراحل یا روند انقلاب در قرن بیستم و پس از انقلاب روسیه، مطرح شد.در این میان برخی از محققین غربی که پدیده، انقلاب را بررسی می کردند متوجه شدند که بین انقلاب روسیه و انقلاب های...

افزایش بهای نفت و گسترش خریدهای تسلیحاتی - محمدجعفر چمنکار

افزایش بهای نفت و گسترش خریدهای تسلیحاتی محمدجعفر چمنکار ایران همزمان با سیاست جدید منطقه‌ای در آغاز دهه 1970م، و افزایش بی‌سابقه بهای نفت به گونه‌ای بی‌سابقه و جنون‌آسا به خرید مجموعه‌ای رنگارنگ و گوناگون از جدیدترین و گران‌ترین تولیدات نظامی کشورهای مختلف پرداخت. امریکا همگام با دکترین نیکسون مؤثرترین منبع تأمین این نیازها بود. بی‌تردید، امریکا، ارتش و میلیتاریسم، از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در سیاست خارجی...

نگاهی به زندگی سیاسی داریوش همایون - مصطفی جوان

نگاهی به زندگی سیاسی داریوش همایون وزیر اطلاعات دولت آموزگار مصطفی جوان داریوش همایون در زمان وزارتش مقالاتی را به اجبار جهت چاپ در اختیار نشریات می‌گذاشت که این امر اسباب ناراحتی عده‌ای را فراهم کرده بود. از جمله مقالاتی که همایون به نشریات داد مقاله مجعول رشیدی مطلق تحت عنوان "ایران و استعمار سرخ و سیاه"است. این مقاله به دستور وی در مورخه 17 دی 1356 در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. در این مقاله با بی‌شرمی تمام به...

ملی شدن صنعت نفت ایران و دسیسه‌های انگستان ... - علی‌اکبر خدری‌زاده

ملی شدن صنعت نفت ایران و دسیسه‌های انگستان در خوزستان علی‌اکبر خدری‌زاده همزمان با تصویب طرح ملی شدن صنعت نفت ایران از سوی مجلسین شورای ملی و سنا، شرکت نفت ایران و انگلیس از پرداخت سی درصد فوق‏العاده دستمزد کارگران نفت بندر معشور، آغاجاری، لالی و نفت سفید امتناع ورزید و این امر موجب اعتصاب کارگران و اعلام حکومت نظامی در خوزستان شد. 1 با اعزام نیروهای نظامی از اهواز، خرم‏آباد و اصفهان به مناطق مزبور شورش اعتصابیون کمی...

واقعه طبس از زبان نخستین عکاس حاضر در صحنه

بهرام محمدی‌فرد گفت: خلبان سی 130 پاهایش شکسته و به خاطر شدت درد، دندان‌هایش را روی هم فشار داده بود و ساعتش به رغم دمای بالای انفجارها هنوز کار می‌کرد؛ آمریکایی‌ها تجهیزات زیادی به همراه آورده بودند، گویی آمده بودند تا بمانند! بهرام محمدی‌فرد در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: من از سال 1355 عکاسی را به صورت حرفه‌ای آغاز کردم؛ بعد از آن در روزنامه جمهوری اسلامی در 2 اتاق با حدود 9 نفر روزنامه‌نگار و عکاس، فعالیتم را ادامه دادم و...

قیام میرزا کوچک خان جنگلی

قیام میرزا کوچک خان جنگلی روز ۱۱ آذر ۱۳۰۰ هجری شمسی میرزا کوچک‌خان جنگلی پس از سالها مبارزه علیه خیانتهای قاجار و استبداد رضاخانی، به شهادت رسید. در تاریخچه مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران‌، قیام میرزا کوچک خان جنگلی از جمله نهضتهایی است که با اندیشه اسلامی و ضداستعماری شکل گرفت، امّا با نیرنگ و خیانت کمونیستها به انحراف، تجزیه و نفاق داخلی دچار گشت ونهایتاً همسویی اعلام نشده روس‌های بلشویک با رژیم استبدادی قاجار وسپس...

مرگ در خاک بیگانه؛ نماد بیگانه‌پرستی شاهان

مرگ در خاک بیگانه؛ نماد بیگانه‌پرستی شاهان از زمان پیروزی نهضت مشروطیت مرگ هیچ یک شاهان ایران، در داخل کشور به وقوع نپیوسته و آنان عموماً در خارج از کشور در تبعید و در به‌ دری مرده‌اند. محمد‌علی شاه قاجار که در 28 دی 1285 متعاقب مرگ پدرش مظفرالدین شاه تاجگذاری کرد در کشاکش جنبش مشروطه روز هفتم مهر 1288 از طریق بندر انزلی به روسیه گریخت و از آنجا راهی اروپا شد و در 16 فروردین 1303 به بیماری دیابت در 54 سالگی در پاریس درگذشت. 6 سال بعد...

شاه در سفر بی‌بازگشت

شاه در سفر بی‌بازگشت از 26 دی 1357 که محمدرضا پهلوی در بحبوحه انقلاب اسلامی از ایران گریخت تا 5 مرداد 1359 که در بیمارستان رمادی قاهره درگذشت، در سرگردانی و آوارگی بود. او در اولین مرحله از سفر بدون بازگشت خود وارد آسوان مصر شد و به هنگام ورود به مصر مورد استقبال رسمی و تشریفاتی انورسادات رئیس‌جمهور این کشور قرار گرفت. سادات، میهمانان را به هتلی در یک جزیره مصنوعی در وسط رود نیل انتقال داد. شاه یک هفته در این هتل اقامت کرد. سپس در...

کمیته مشترک ضد خرابکاری

کمیته مشترک ضد خرابکاری روز چهارم بهمن ۱۳۵۴ "کمیته مشترک ضد خرابکاری " به عنوان ابزاری برای تشدید اختناق سیاسی در کشور توسط رژیم شاه تاسیس شد. بی‌شک یکی از بزرگترین دلائل شکل‌گیری انقلاب اسلامی و سقوط رژیم شاه، اختناق سیاسی و خفقانی بود که حکومت پهلوی با حمایت شبکه‌های اطلاعاتی امریکا و رژیم صهیونیستی در کشور بوجود ‌آورده بود. سازمان اطلاعات و امنیت کشور موسوم به ساواک در ایجاد نارضائی‌های اجتماعی ایران بویژه در دهه...

تبعیدو مرگ رضا شاه

تبعیدو مرگ رضا شاه 25 شهریور 1320 که رضا شاه، سه هفته پس از اشغال ایران توسط متفقین، تبعید شد، روز پایان حیات سیاسی او و آغاز حیات سیاسی فرزندش محمدرضا پهلوی است. استعفا و تبعید رضا شاه پس از آن صورت گرفت که دولتهای روسیه و انگلستان به دلیل مناسبات رو به گسترش رضا شاه با آلمان هیتلری، سه بار به وی هشدار دادند. در آن زمان اخبار و گزارشهای دریافتی از جبهه‌های جنگ دوم جهانی حاکی از پیشرفت روز افزون آلمان و شکست‌ها و عقب‌نشینی‌های...

بازخوانی یک سند مهم تاریخ معاصر ایران

بازخوانی یک سند مهم تاریخ معاصر ایران روز ۲۱ شهریور ۱۳۲۴ دولت ایران در یادداشتی اعتراض آمیز به نمایندگان سه دولت اشغالگر ( انگلیس ، روسیه و امریکا ) خواستار خروج بی قید و شرط نیروهایشان از ایران شد . تنها 10 روز پس از پایان جنگ جهانی دوم (اردیبهشت 1324) دولت ایران طی یادداشتی پیروزی متفقین را به سه کشور آمریکا، شوروی و انگلیس تبریک گفت و یادآوری کرد که پس از پایان جنگ در اروپا، دیگر لزومی به باقی ماندن نیروهای متفقین در ایران نیست و...

حزب توخالی

حزب توخالی "با الهام از سخنان شاهنشاه آریامهر در روز یازدهم اسفند 1353، مرام نامة حزب رستاخیر ملت ایران اعلام می‌گردد۱." جملة مذکور در ابتدای مرام‌نامة حزب رستاخیز بود که به دستور شاه پس از افزایش قیمت نفت مطرح گردید. تا پیش از افزایش افسانه‌ای بهای نفت در سال 1352ش. چندین حزب در عرصة سیاسی ایران فعالیت می‌نمودند. این احزاب، شامل احزابی چون پان ایرانیست، ایران نوین و مردم بودند که دو حزب اخیر، احزابی کاملاً حکومتی بودند و...

فراز و فرود حزب رستاخیز

فراز و فرود حزب رستاخیز وقتی در 25 شهریور 1320، حکومت مملو از اختناق رضاشاه سقوط کرد، به تدریج این گمان به وجود آمد که با رفتن او دوران ارعاب و اختناق سیاسی ـ اجتماعی به سر آمده و نظام مشروطه حیاتی دیگر یافته است. ولی محمدرضا شاه جوان، از اواسط دهة 1320، نشان داد که او نیز همانند پدرش، شیوة دمکراتیک حکومت را برنمی‌تابد و تمایل دارد در میان مجموعة اجزای حاکمیت، رفیع‌ترین جایگاه را به خود اختصاص دهد. برمبنای همین تفکر بود که بویژه با...

حزب رستاخیز، انجمن فرصت‌طلبان

حزب رستاخیز، انجمن فرصت‌طلبان «حزب رستاخیز ملت ایران» که در تاریخ 11 اسفند 1353 طی کنفرانسی رادیو ـ تلویزیونی به عنوان تنها حزب فراگیر در راستای برنامه‌های بلند پروازانه محمد‌رضا پهلوی برای رسیدن به «دروازه‌های تمدن بزرگ» برپا شده بود، بیش از آنکه از متن جامعه‌ی ایران برخیزد، حاصل فضای ناشی از افزایش درآمدهای سرشار نفت و به تبع ‌آن افزایش قدرت سرکوب رژیم پهلوی بود. تشکیل حزب رستاخیز به همراه اقدامات فرهنگی مغایر با اصول...

نقش انگلیس درعهدنامه 1316 ایران و عراق

نقش انگلیس درعهدنامه 1316 ایران و عراق روز ۳۰ فروردین ۱۳۴۸ پیمان مرزی ۱۳۱۶منعقده میان ایران و عراق طی بیانیه ای از سوی وزارت خارجه ایران مردود اعلام شد . عهدنامه مرزی 1316ش از جمله ظالمانه‌ترین پیمانهائی است که در طول تاریخچه روابط ایران و عراق میان دو کشور به امضا رسیده است. این عهدنامه در شرائطی منعقد شد که انگلیسی‌ها طبق تقسیمات استعماری پس از جنگ اول جهانی و فروپاشی عثمانی بر بخشی از خاورمیانه از جمله بر عراق سلطه مطلق...

آیت‌الله کاشانی پس از کودتای ۲۸ مرداد

آیت‌الله کاشانی پس از کودتای ۲۸ مرداد ورود ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به تهران در 16 آذر 1332 و همچنین از سرگیری روابط سیاسی ایران و انگلستان که دو روز پیش از آن صورت گرفت، از تبعات کودتای 28 مرداد می‌باشد، کودتائی که 4 ماه پیش از آن صورت پذیرفت. به مناسبت این دو واقعه تلخ، آیت‌الله کاشانی اعلامیه‌ای صادر کرد و مردم را به پوشیدن لباس سیاه و نصب علامت‌های عزا دعوت کرد. سندهای شماره 1 و 2 مربوط به این موضعگیری است و...

آیت‌الله کاشانی هدایتگر نهضت ضدانگلیسی در عراق و ایران

آیت‌الله کاشانی هدایتگر نهضت ضدانگلیسی در عراق و ایران روز 23 اسفند سالروز رحلت آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی است؛ روحانی مبارزی که هدایتگر نهضتی بزرگ علیه استعمار انگلیس در عراق و سپس در ایران بود. سیدابوالقاسم کاشانی (آیت‌الله)، متولد 1264ه‍ ش و متوفی 23 اسفندماه 1340 در تهران از چهره‌های درخشان تاریخ معاصر ایران، عالم روحانی سیاسی شیعه، مجتهدی وارسته و مبارزی نستوه که سالهای پربرکت عمر خویش را در راه خدمت به اسلام و...

« دارسی » و نفت مسجد سلیمان

« دارسی » و نفت مسجد سلیمان روز ۷خرداد ۱۲۸۰برای نخستین بار امتیاز استخراج، بهره‌برداری و لوله‌کشی نفت و قیر در سراسر ایران به غیر از 5 استان آذربایجان‌، گیلان‌، مازندران‌، گرگان و خراسان به مدت 60 سال به «ویلیام نکس دارسی‌» انگلیسی واگذار شد. شرکت تحت فرمان «ویلیام دارسی‌» پس از 5 سال جستجو از چاهی در مسجد سلیمان از شهرهای استان خوزستان، نفت کشف کرد. نویسنده انگلیسی کتاب « Oil Persian» در این باره می‌نویسد: «... روز 26 ماه مه سال...

بازخوانی پرونده نهضت ملی نفت

بازخوانی پرونده نهضت ملی نفت اسفند ماه هر سال یادآور حادثه‌ای بزرگ در تاریخ ملت ایران است نهضت ملی و ملی کردن صنایع نفت رویداد ساده‌ای نبود. انگلستان توانسته بود امتیاز نفت ایران را در دست داشته باشد و به هر میزان استخراج و صادر نماید انگلستان ابرقدرت آن زمان بود بیش از نیمی از کره زمین را مستعمره خود ساخته بود. با استفاده از نفت در دوجنگ جهانی پیروز شده بود. هنوز نفت نقاط دیگر خاورمیانه به بهره‌برداری نرسیده یا در آغاز...

روز « جمهوری اسلامی»

روز « جمهوری اسلامی» 12 فروردین روز شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی و از مهمترین اعیاد ملی ایران است. تشکیل نظام جمهوری اسلامی در دوازدهم فروردین 1358 که در پی برگزاری رفراندوم عمومی در دو روز پیاپی دهم و یازدهم فروردین اعلام شد، مهمترین رویداد سیاسی در ایران، پس از پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 محسوب می‌شود. نام «جمهوری اسلامی» که از سوی امام خمینی بر نظام سیاسی حاکم بر کشور نهاده شد نیز قابل تأمل است. این عبارت ترکیبی از دو کلمه...

تاریخ تعرضات به حرم رضوی

تاریخ تعرضات به حرم رضوی درباره سابقه تاریخی حرم مطهر، مورخان و نویسندگان اقوال بسیار نقل کرده اند، برخی از تاریخ نویسان بر این عقیده اند که بقعه مبارکه حضرت رضاعلیه السلام پس از وقایع و حوادث مهم خراسان که در طول قرن‌ها به وجود آمد، در معرض تحولاتی قرار گرفت و به واسطه تاخت و تاز اقوام مختلف و لشکرکشی ها به سرزمین خراسان، مانند تهاجم های سبکتکین و غزهای ترکمان و مغول‌ها بارها به کلی ویران و سپس بازسازی گردید. (1) نویسندگان...

نامه‌نگاری امام با سرخ‌پوستان آمریکا

نامه‌نگاری امام با سرخ‌پوستان آمریکا فرزندان عزیز خوب دبیرستان اسپرینگ دال ایالت ارکانزاس آمریکا نامه محبت آمیز و هدیه ارزشمند شما عزیزان را دریافت نمودم. به گزارش مشرق، اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، دانش آموزان سرخ پوست مدرسه مرکزی «اسپرینگ دال» در ایالت آرکانزاس آمریکا، نامه ای به حضور امام خمینی می نویسند و با ارسال یک جفت جوراب به عنوان هدیه از طرف دانش آموزان مدرسه، از امام می خواهند که یک...

انقلاب اسلامی ، انقلاب فرامدرن

انقلاب اسلامی ، انقلاب فرامدرن سجاد نجفی هر زمان سخن از انقلاب اسلامی و پرسش از ماهیت آن شکل می گیرد ، یک طرف این بحث پرسش از نسبت ماهیت انقلاب اسلامی با مدرنیته است. برای پاسخ گفتن به این سوال به زعم نویسنده با یک چهار راه علمی مواجه ایم که در آن فلسفه ، تاریخ ، اجتماع و دین در یک نقطه به اجماع رسیده اند و نتیجتاً هرگاه بخواهیم از این کثرات به وحدت رسیده سخن بگوییم، نیاز به تجزیه و تحلیلی داریم که هر جزء هم علت و هم...

حزب رستاخیز و سقوط نهایی رژیم پهلوی

حزب رستاخیز و سقوط نهایی رژیم پهلوی مظفر شاهدی با اعلام تأسیس حزب واحد رستاخیز در بعداز ظهر روز یکشنبه 11 اسفند سال 1353 خودکامگی و روش استبدادی حکومت در ایران دوران محمدرضا شاه پهلوی به نهایت رسید. به دنبال آن احزاب حکومت ساخته و البته فرمایشی ایران نوین، مردم و یکی دو حزب کمتر قابل اعتنای دیگر (پان ایرانیست و ایرانیان) به سرعت منحل و بلافاصله برای حزب جدید عضوگیری آغاز شد. شاه که بالاخص پس از کودتای 28 مرداد 1332 با پشتیبانی...

...

117