12 آذر 1397
الهام صالح
بعد از آن که انقلاب اسلامی در بهمن سال 1357 به پیروزی رسید، ایران نیازمند قوانینی بود که با موازین اسلام و انقلاب اسلامی همخوانی داشته باشد. امام خمینی(ره) نیز بر این موضوع تاکید داشت. به همین دلیل مجلس خبرگان قانون اساسی در 12 مرداد سال 1358 تشکیل شد. این مجلس در 28 مرداد 1358 فعالیت خود را آغاز کرد و پس از 3 ماه، قانون اساسی تدوین شد.
قرار بود یک همه‌پرسی تشکیل شود و مردم ایران در آن شرکت داشته باشند، اما سنگ‌اندازی‌هایی صورت می‌گرفت. بنابراین امام خمینی(ره) در سخنرانی‌های خود مردم را به شرکت در همه‌پرسی قانون اساسی و رای به آن تشویق می‌کردند.
یکی از این سخنرانی‌ها 7 آذر 1358 در قم و با موضوع «رای به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» صورت گرفت که امام(ره) در آن فرمودند: «در این موقع که بحمدالله تعالی قانون اساسی نوشته شد و به تصویب علمای اعلام و روشنفکران رسید، عناصر توطئه‌گر که با قدم و قلم می‌خواستند جمهوری اسلامی تصویب نشود و رای نیاورد، اینک می‌خواهند به ثمر نرسد. قانون اساسی یکی از ثمرات عظیم، بلکه بزرگتر[ین] ثمره جمهوری اسلامی است، و رای ندادن به آن به هدر دادن خون شهیدان ماست. مبادا تحت تاثیر دشمنان اسلام رفته و از رای دادن و حضور در حوزه‌های رای‌گیری خودداری کنید.»
ایشان با بیان این موضوع که به قانون اساسی رای خواهند داد، مردم را به رای مثبت ترغیب کردند: «اینجانب در روز اخذ آرا، رای مثبت می‌دهم و از تمام برادران و خواهران عزیز خود از هر قشری و در هر مسلکی هستند تقاضا می‌کنم که به این قانون سرنوشت‌ساز رای مثبت بدهند. عزیزان من! امروز که ما در مقابل یک قدرت شیطانی قرار داریم – که کشور ما را می‌خواهند به تباهی بکشند – نگذارید اساس جمهوری اسلامی سست شود و دشمنان اسلام دلشاد شوند. از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و توفیق همگان را خواستارم.»
یکی از موضوعاتی که در آن زمان وجود داشت، تفرقه‌افکنی بین اقوام و تحریک اقوام به جدایی از انقلاب اسلامی بود. امام خمینی(ره) با وقوف به این مساله در تاریخ 10 آذر 1358 در جمع اهالی کردستان، بلوچستان و ترکمن صحرا به ایراد سخنرانی پرداختند: «برادران کردستان و بلوچستان و ترکمن و سایر برادران اهل سنت! آنچه مرقوم شده است در تقاضای رفراندم برای تجدید نظر در بعضی از اصول، باید تذکر دهیم که امروز با وضعی که کشور ما دارد – که اساس اسلام در معرض خطر کفر است – تعویق و تاخیر؛ ولو برای چند روز، خطر عظیم برای کشور و اسلام عزیز است. شما مطمئن باشید که خواست‌های شما از جمله خواست‌های قومی و ملی، همچون خواست‌های سایر قشرهای کشور مورد توجه است؛ و ان‌شاء‌الله تعالی موجبات آسایش خاطر همه فراهم می‌شود. از شما مسلمانان عزیز تقاضا می‌شود که به این قانون اساسی رای مثبت بدهید که موجب رضای خداوند متعال است.»
در روز 12 آذر 1358، همه پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد و 99/5 درصد مردم به آن رای مثبت دادند.
امام خمینی در تاریخ 15 آذر در جمع نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی، درباره «استقبال عمومی از قانون اساسی» سخنرانی کردند که بخشی از سخنان ایشان به این شرح است: «... لکن همه توجه به یک مسئله داشته باشند و آن این است که قدم به قدم، [مشکلات باید حل بشود] ما از اول این نهضت تا حالا مواجه با مخالفت دسته‌ها بودیم و الان که از این جهت هم مایوس شدند، گمان می‌کردند که قانون اساسی مورد توجه مردم نیست. خیلی خوشحال شده بودند از اینکه راجع به شوراهای شهر، مردم خیلی اقبال نکردند و آرزویشان این بود که در قانون اساسی هم مردم اقبال نداشته باشند، لکن دیدند که این قانون اساسی بهتر اقبال شد برایش...»
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در 12 آذر 1358 مورد تصویب قرار گرفت. قانون اساسی در سال 1368 در شورای بازنگری قانون اساسی، مورد بازنگری قرار گرفت و حاصل این بازنگری در همه‌پرسی 6 مرداد 1368 به تصویب رسید.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 175 اصل و 14 فصل دارد که عنوان فصل‌ها عبارتند از: فصل اول- اصول کلی، فصل دوم- زبان، خط، تاریخ و پرچم رسمی کشور، فصل سوم- حقوق ملت، فصل چهارم- اقتصاد و امور مالی، فصل پنجم- حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از آن، فصل ششم- قوه مقننه، فصل هفتم- شوراها، فصل هشتم- رهبر یا شورای رهبری، فصل نهم- قوه مجریه، فصل دهم- سیاست خارجی، فصل یازدهم- قوه قضائیه، فصل دوازدهم- صدا و سیما، فصل سیزدهم- شورای عالی امنیت ملی و فصل چهاردهم- بازنگری در قانون اساسی.
منبع:
ـ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
ـ صحیفه امام، جلد یازدهم، (آبان 58- دی 58)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
تعداد بازدید: 1165
