23 بهمن 1400
احمد ساجدی
یکی از سطوح تحلیل سیاست بین‌الملل، بررسی رفتار دولت‌ها بر پایه ارزیابی تصمیماتی است که سیاست‌گزاران در زمینه‌های مختلف اتخاذ می‌کنند. از این‌رو روش تصمیم‌گیری، از جمله چهارچوب‌هایی است که برای بررسی روابط بین‌الملل می‌تواند مورد توجه قرار می‌گیرد.
یکی از پرسش‌هایی که برای اکثر محققان و مورخان تحولات انقلاب اسلامی ایران همواره مطرح بوده، این است که مبانی تصمیم‌گیری‌های امام خمینی راجع به مسائل کلان انقلاب و نظام چه بوده است؟
مبانی تصمیم‌گیری از دیدگاه امام که در جریان مبارزات سیاسی و دوران پس از انقلاب اسلامی تکوین یافته، حاوی شاخص‌های عمده‌ای است که از جمله آنها می‌توان به: سنجیده بودن، سرعت و دوام، شکست‌ناپذیری، و قاطع بودن در برابر حوادث اشاره کرد. این شاخص‌ها زبانزد خاص و عام است و دوستان و دشمنان امام به این امر اعتراف دارند. بررسی علمی و محتوایی تصمیمات امام خمینی(ره) در حوزه‌های سیاست، اجتماع، اقتصاد و فرهنگ می‌تواند به تکمیل پژوهش‌هایی که در سیره عملی و نظری امام صورت می‌گیرد، کمک نماید و راهگشا و چاره‌ساز باشد.
امروزه اکثر کسانی که درباره شخصیت تأثیرگذار امام خمینی در عرصه داخلی و خارجی کشور پژوهش کرده‌اند، اعتراف دارند که پدیده‌هایی چون هوشمندی، تقوا، خلوص نیت، شهامت و شجاعت، دقت، پرهیز از شتابزدگی و حرکت انفعالی، قاطعیت، عدم هراس از مواجهه با خطرها و تهدیدها، خودباوری، زیرکی و هوش و فراست امام، و مهمتر از همه تلاش دائمی ایشان برای جلب رضایت الهی و عمل به تکلیف، تصمیمات آن بزرگوار را بی‌بدیل، تاریخی و سرنوشت‌ساز ساخته است؛ تصمیماتی که در سایه توکل، اعتماد و اتکال به قدرت لایزال الهی و روحیه تکلیف‌گرایی امام و اعتماد به نفس و اعتماد به مردم مؤمن، هیچ سستی و تزلزلی در آنها راه نیافته است.
اخیراً «پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی» با هدف کالبد شکافی در چگونگی تصمیم‌گیری‌های امام در امور راهبردی، کتابی با عنوان «مبانی تصمیم‌گیری استراتژیک امام خمینی(ره)» انتشار داده است. این کتاب که توسط دکتر زهرا فروتنی عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهیه و به رشته تحریر درآمده، حاصل یک پژوهش علمی است که تهیه و تنظیم آن دوسال‌ونیم به طول انجامیده است. این پژوهش به تصمیمات حیاتی و راهبردی امام خمینی در فاصله زمانی پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تا رحلت امام در ۱۳۶۸ هجری خورشیدی و همچنین مطالعه علمی و تحلیلی محتوای تصمیمات اتخاذ شده ایشان اختصاص یافته است.
کتاب «مبانی تصمیم گیری استراتژیک امام خمینی» دارای ۵ فصل جداگانه است که عناوین آنها چنین است:
فصل اول با عنوان «کلیات تحقیق»، موضوع اصلی پژوهش کتاب، اهداف تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و محدودیت‌های پژوهش را تشریح کرده است.
فصل دوم با عنوان «مبانی نظری و پیشینه تحقیق» برخی الگوهای امام خمینی در تصمیم‌گیری‌های راهبردی را مورد بررسی قرار داده است.
فصل سوم با عنوان «روش‌شناسی تحقیق» راجع به روش اجرای تحقیق و پژوهش حاضر بحث کرده و پروژه‌های تحقیقاتی در سیر مدیریت امام خمینی را بررسی کرده است.
فصل چهارم با عنوان «تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق» به ۱۰ مورد از تصمیمات راهبردی حضرت امام و چگونگی اخذ هر تصمیم اشاره کرده است. این ۱۰ مورد عبارتند از: تصمیم امام خمینی برای هجرت از عراق به فرانسه، تصمیم امام برای بازگشت از فرانسه به ایران، تصمیم امام برای لغو حکومت نظامی شاه در ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، تصمیم امام در مورد تشکیل دولت موقت (انتقالی) مرحوم مهندس بازرگان. موضع و تصمیم امام در برابر تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، تصمیم امام در برابر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تصمیم امام در مورد عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری، تصمیم امام خمینی در مورد پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل، صدور فتوای تاریخی در مورد سلمان رشدی، تصمیم امام در مورد برکناری آیت‌الله منتظری از منصب قائم مقام رهبری.
هر بخش از فصل چهارم کتاب دارای یک مقدمه مستقل و یک نتیجه‌گیری جداگانه است.
فصل پنجم نیز با عنوان «نتیجه‌گیری و پیشنهادات» خلاصه‌ای از محتوای کتاب و نتایج آن را ارائه کرده است. در این بخش نتایج کلی این پژوهش با نتایج تحقیقات مشابه قبلی در سیره امام خمینی(ره) مقایسه شده است.
کتاب «مبانی تصمیم‌گیری استراتژیک امام خمینی» در ۶۰۹ صفحه توسط «مؤسسه چاپ و نشر عروج» تهیه و تنظیم شده و چاپ اول آن در سال ۱۳۹۲ در قطع وزیری و با بهای ۲۳ هزار تومان وارد بازار نشر شده است.
تعداد بازدید: 454
