08 خرداد 1400
احمد ساجدی
تاریخ به تعبیری معلم آحاد کشور است و در امر بیدار کردن ملت‌ها و رفع نادانسته‌های آنها از مصادیق عینی و تجربی سخن می‌گوید. سابقه یک ملت در تلخی‌ها و شیرینی‌ها، در شکست‌ها و پیروزی‌ها، همه در تاریخ نهفته است. بدیهی است نسلی که جویای نقش و هویت و مسئولیت خویش در جامعه است و نسبت به کشور خود احساس وظیفه می‌کند، نمی‌تواند و نباید آزمون‌های گذشته را نادیده بگیرد و آزموده‌ها را دوباره بیازماید. نباید نسبت به تاریخ که به منزله معلم تجربی اوست بی‌اعتنا باشد.
با چنین ذهنیتی در سالهای پس از انقلاب اسلامی نویسندگان و ناشرانی دست به کار شده و تاریخ گذشته ایران و تحولات قبل و بعد از انقلاب را به رشته تحریر درآورده‌اند. بسیاری از مؤسسات و مراکز اسنادی و تحقیقاتی نوظهوری که با همین هدف شکل گرفته بودند، نیز فعال شدند. در این میان آثاری که در آنها از روایتگری صرف پرهیز شده و به مقایسه عملکرد دولت‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی پرداخته‌اند، نقش سازنده‌تری در حوزه تحولات تاریخ معاصر ایران داشته‌اند.
یکی از آثاری که توانسته است رویدادهای قبل و بعد از انقلاب را در متنی سلیس و روان بازگو کند و به ابهامات و پرسش‌های نسل جوان تا حدی پاسخ دهد، کتابی است با عنوان «روایت انقلاب اسلامی». این کتاب که توسط دکتر سیدعظیم قوام به رشته تحریر درآمده و توسط «مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت» چاپ و منتشر شده از سه فصل متمایز تشکیل گردیده است. فصل اول به دوران قبل از انقلاب اسلامی پرداخته، فصل دوم دوران انقلاب اسلامی را شرح داده، و فصل سوم دوران بعد از انقلاب اسلامی را بررسی کرده است.
در فصل اول به ویژگی‌های حکومت پهلوی، وابستگی این حکومت، وضعیت فرهنگی، صنعتی، علمی و اقتصادی کشور، همچنین دین‌ستیزی، انتخابات، ثروت و فساد خاندان پهلوی و روند اختناق و سرکوب مردم در آن زمان، همراه با فقر و محرومیت شدید در روستاهای کشور به‌طور مستند پرداخته شده است.
در فصل دوم موضوع انقلاب در چهار بخش بررسی و کالبد شکافی شده است. نویسنده در بخش اول کتاب، تحولات سالهای آغازین دهه 1340 را مبنای شکل‌گیری انقلاب قرار داده و حوادث آن را از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ به صورت روایی شرح داده است. در این بخش به قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ ، تبعید امام خمینی در ۱۳۴۳، نقش امام در رهبری نهضت طی ۱۵ سال هجرت، حوادث انقلاب سال ۱۳۵۷، فرار شاه از کشور و پیروزی انقلاب اسلامی اشاره شده است. بخش دوم عوامل پیروزی انقلاب را در چند عنوان شامل رهبری، وحدت مردم، محوریت اسلام، تداوم مبارزه، و امدادهای الهی خلاصه کرده و راجع به هر یک توضیح داده است. بخش سوم ویژگی‌های انقلاب از نظر اسلامی بودن، مردمی بودن، مستقل بودن، معنوی و فرهنگی بودن، تابع رهبری امام بودن، و حفظ وحدت مردمی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش چهارم این فصل نیز اهداف انقلاب اسلامی ایران ذکر شده که مهمترین آنها نفی استبداد داخلی و سلطه خارجی، ایجاد نظام مبتنی بر رأی مردم، استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور، اجرای قوانین اسلامی، مبارزه با مظاهر فساد، ایجاد فرهنگ خودباوری و خودکفایی، گسترش فرهنگ اسلامی در دنیا و حمایت از مسلمانان و مظلومان در سراسر جهان ذکر شده است.
در فصل سوم نیز دوران پس از انقلاب در دو بخش توطئه‌ها و دشمنی‌ها، و دستاوردهای انقلاب اسلامی بررسی شده است. در بحث توطئه‌ها به‌ویژه موضوعاتی چون کودتا، حمله آمریکا به طبس، ترورهای داخلی، شایعه‌پراکنی‌ها، و نیز جنگ تحمیلی تشریح شده‌اند. در بخش دستاوردها نیز عملکرد انقلاب در تمامی حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی، فنی، آموزشی، بهداشتی، ورزشی و.... تشریح شده‌اند. این بخش مبسوط‌ترین بخش کتاب بوده و بیش از 40 درصد حجم آن را به خود اختصاص داده است.
مخاطب اصلی کتاب «روایت انقلاب اسلامی» نسل جوان هستند. به همین دلیل طرح روی جلد کتاب تصویر چند دانش‌آموز دیده می‌شود که تمثال بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر معظم انقلاب را در دست دارند. در پشت جلد کتاب نیز جمله زیبایی از رهبر معظم انقلاب نقش بسته که بر اهمیت توجه جوانان و نوجوانان نسبت به تاریخ تأکید دارد.
کتاب «روایت انقلاب اسلامی» در ۱۵۵ صفحه تهیه شده که شامل مقدمه، متن اصلی، جدول‌های آماری و عکس می‌باشد. این کتاب با نثری گویا و روان نوشته شده و به‌ویژه برای جوانان و نوجوانان مشتاق کشف حقایق انقلاب، بسیار سودمند است. اگرچه نقایصی را نیز در کتاب می‌توان یافت. از جمله آنکه در فصل دوم کتاب، موضوع مهمی چون «شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی»، با همه وسعت و تأثیرات منطقه‌ای و جهانی آن، بسیار مختصر و تنها در 7 صفحه خلاصه شده است. این نقیصه البته در بحث مربوط به «عوامل پیروزی انقلاب» (7 صفحه) و در بخش مربوط به «اهداف انقلاب اسلامی» (2 صفحه) نیز دیده می‌شود.
نکته دیگر اینکه نقل‌قول‌هایی که در متن کتاب از زبان رهبر معظم انقلاب ذکر شده، عموما فاقد منبع یا تاریخ هستند. در بخش جداول آماری (مربوط به دستاوردهای انقلاب) نیز که به مقایسه عملکرد نظام جمهوری اسلامی با رژیم قبل از انقلاب پرداخته شده، جدیدترین آمارهای ذکر شده پس از انقلاب، اکثراً مربوط به ۱۲ یا ۱۳ سال پیش است و به نظر می‌رسد مقایسه‌ها غالباً مربوط به عمر ۳۰ سالگی انقلاب بوده در حالی که کتاب در ۱۳۹۹ چاپ و منتشر شده است.
در فصل سوم کتاب نیز در بخش «توطئه‌ها و دشمنی‌ها» به تحریم‌های گسترده‌ای که از سوی آمریکا و متحدان غربی‌اش علیه جمهوری اسلامی ایران وضع گردیده، اشاره‌ای نشده است. در حالی که خوب است نسل جوان بداند دستاوردهای خیره‌کننده انقلاب و نظام جمهوری اسلامی طی 42 سال اخیر در شرایط سخت تحریم‌ها حاصل شده است.
تعداد بازدید: 626
