24 اسفند 1398
الهام صالح
در دی 1357، اقدامات ضد آمریکایی مردم ایران علیه اتباع آمریکا شدت گرفت. خشم مردم از آمریکا تا حدی بود که در دی 57 به ساختمان اصلی سفارت حمله کردند.
در سند شماره 357 لانه جاسوسی درباره حمله به سفارت آمریکا در تهران در تاریخ 3 دی 1357 (24 دسامبر 1978) چنین نوشته شده است: «کمی بیش از یک ساعت قبل حدود ساعت 12:30 بعد از ظهر به وقت محلی عده‌ای که عمدتاً جوان بودند به درب مقابل ساختمان حمله کردند. آنها از بالای دیوار به داخل سفارت سنگ پرتاب می‌کردند که تا فاصله دوری می‌رسید. اتومبیل سفارت که قصد ورود به محوطه سفارت را داشت آتش زدند (اجازه دادند راننده بدون هیچ‌گونه صدمه‌ای فرار کند). چند نفر سعی داشتند که از حصار بگذرند و چند اتومبیل که داخل محوطه پارک شده بود خسارت دید.»[1]
در این گزارش که از سفارت آمریکا در تهران به وزارت امور خارجه آمریکا در واشنگتن دی.سی ارسال شده، به واکنش‌های دولت ایران در برابر این حملات نیز اشاره شده است: «تلاش‌های مکرر سبب عکس‌العمل دولت شد که عاقبت سرگردی را مسئول امنیت سفارت کرد و سرگرد مذکور مسئولیت حفاظت دقیق خیابان روزولت را که محل ورود سفیر است به ستوانی داده تا نیمی از نیروهایش را به جلوی درب ورودی اعزام کند. سربازان قبلاً از اینکه از اطراف خیابان به طرف درب مقابل سفارت بروند تا مردم را پراکنده کنند سر باز زده بودند.»[2]
در سند شماره 258 شرح دقیق‌تری از این اتفاق ارائه شده است: «جمعیتی حدود دویست تا سیصد نفر امروز در ساعت دوازده و سی دقیقه بعد از ظهر به وقت محلی به درب اصلی سفارت حمله کردند. این گروه که اکثر آنان را جوانان تشکیل می‌دادند، سنگ و آشغال‌هایی را که آتش زده بودند از بالای دیوار، به داخل سفارت پرت می‌کردند و اتومبیل سفارت را که قصد داشت به محوطه وارد شود به آتش کشیدند.»[3]
در این سند به استفاده از گاز اشک‌آور توسط تفنگداران دریایی در واکنش به تلاش جمعیت برای ورود به سفارت اشاره شده است. همچنین این موضوع مورد توجه قرار گرفته که سربازان ایرانی مستقر در ورودی سفارت از متفرق کردن جمعیت امتناع کرده، اما در نهایت فعالیت‌هایی صورت داده‌اند: «بالاخره تعدادی از این سربازان ترغیب شدند که دست به دست هم داده و در همین هنگام ورود نیروهای تقویتی باعث شد که جمعیت متفرق شوند. صدای تیراندازی نسبتاً زیادی در اطراف سفارت شنیده می‌شد، چون سربازان در تعقیب اغتشاشگران در خیابان اقدام به تیراندازی هوایی کردند. هیچ‌کدام از کارمندان آمریکایی یا ایرانی سفارت صدمه ندیدند و آشوبگران هرگز نتوانستند عملاً وارد سفارت شوند.»[4]
اقدامات ضد آمریکایی 3 دی فقط به محدوده سفارت آمریکا محدود نمی‌شد. در همین روز یک خودروی آمریکایی توسط جوانانی که در خیابان‌های تهران با نیروهای امنیتی درگیر بودند، به آتش کشیده شد.
در سند 258 لانه جاسوسی به عکس‌العمل‌های ضد آمریکایی دانشجویان نیز اشاره شده است: «عکس‌العمل دانشجویان دانشگاه‌ها و گروه‌های فعال مسلمان شدیداً علیه آمریکا، کارتر و شاه می‌باشد. کنسول آمریکا در تبریز از جریان تظاهرات امروز این شهر که در حال شکل‌گیری است و نقل و انتقالات قابل توجه سربازان گزارش داده است.»[5]
موضوع سند 359 به خاتمه یافتن تظاهرات در اطراف سفارت اختصاص دارد: «اکنون که ساعت 14:45 است، تظاهرکنندگان حتی آنها که از دور صدای تیراندازی را شنیده‌اند متفرق شده‌اند، و در اثر تیراندازی هوایی سربازان و همچنین پرتاب گاز اشک‌آور به مقدار زیاد به سمت غرب خیابان تخت جمشید عقب رانده شدند.»[6]
سولیوان، مأمور سفارت آمریکا در تهران در گزارش خود از استقرار سربازان در اطراف سفارت و آماده‌باش آنها خبر داده است: «اکنون سربازان در اطراف سفارت، تکرار می‌کنم در اطراف سفارت به حالت آماده درآمده‌اند، و ما سعی در هماهنگی ارتباط با آنان داریم تا در صورت بروز حوادث بعدی عکس‌العمل سریع‌تر نشان دهیم. همچنین سفیر اجازه داده است که اگر ضرورت دیگری پیش آمد نیروی کمکی برای تقویت سربازان با هلیکوپتر به داخل محوطه سفارت انتقال داده شود.»[7]
مشابه چنین اتفاقاتی در آذر 1357 نیز رخ داده بود که ارسال نامه‌ها و برقراری تماس‌های تلفنی تهدیدآمیز با آمریکایی‌های ساکن تهران را شامل می‌شد. همچنین در همین ماه، دو کوکتل مولوتوف به سوی یکی از اعضای هیأت نظامی ایالات متحده آمریکا پرتاب شد. (سند شماره 270)
در شهرهایی مانند اصفهان نیز اقداماتی مشابه علیه اتباع آمریکا صورت می‌گرفت که روز به روز بر شدت آنها افزوده می‌شد.
پی‌نوشت‌ها:
[1] اسناد لانه جاسوسی آمریکا، روزشمار انقلاب اسلامی، (19 دی 1356- 13 آبان 1358)، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، چ سوم: پاییز 1390، (بخش اول)، کتاب نهم، ص 667.
[2] همان، ص 667 و 668.
[3] همان، ص 668.
[4] همانجا.
[5] همان، ص 669.
[6] همان، ص 670.
[7] همانجا.
تعداد بازدید: 1216
